Olga Boznanska was born in 1865 in Cracow. Her parents were Eugenia Mondan, who was a teacher with French roots, and an engineer Adam Boznanski. Mother has quickly discovered talents of her daughters – Olga’s artistic and music one in the youngest, Iza – and she consequently helped daughters to develop them. (Joanna Jaskiewicz, Artophilia)
Dat is een mooi begin van het verhaal, maar zo vanzelfsprekend was het niet om als vrouw een artistieke opleiding te krijgen. Er waren in Polen wel enkele hogere opleidingen voor vrouwen maar wilde je meetellen dan was er alleen het buitenland. München leek veiliger dan het toenmalige Parijs, ook omdat er in München een Poolse artiestenkolonie daar aan het werk was met vrienden van de ouders: Jozef Brandt en Alfred Wierusz-Kowalski
In spite of care of Boznanska’s, her family had undoubted influence on her personality status but not only in a positive way. Her first biographer, Helena Blum, suggested, on the basis of painter’s friends statements, that: ‘’artist in family home has acquired a slight of melancholy and some kind of excess of outdated conventionalities. Olga’s mother was oversensitive person and her two daughters inherited it from her’’. Nowadays, researchers have similar outlook on it; e.g. Joanna Sosnakowska, who states that: ‘’both daughter were separated from world. As a consequence, younger was mentally ill, and the older one gained bizarre behaviours. All researchers were unanimous that the Boznanska’s childhood was crucial to understand her life. (ibidem)
‘To spread her wings’, schrijft de biografe. De beschrijving ‘nice and cheerful miss’ heeft er zeker toe bijgedragen dat ze al na drie jaar haar eigen studio opende en haar cursussen aan de universiteit stopte, een advies van Jozef Brandt. En al in 1895 werd ze bij de twaalf beste Europese schilders gerekend in een artikel van “Bazar Magazine”.
Munich’s period was filled with romances but only one of them turned into serious relationship – with Jozef Czajkowski, the one who was able to charm Olga, who later become his fiancé. Unfortunately, above mentioned relationship didn’t last long. In 1900 Czajkowski broke up with Boznanska through unpleasant letter. Helena Blum considers this episode as crucial in painters life. It certainly was not easy to recover from it and it is in common knowledge that she kept ex-fiancé painting in her studio till her death. (ibidem)
Nog voor de breuk met Czaikowski nam Olga twee belangrijke besluiten. Ze weigerde om te gaan werken voor Julian Falat aan de Academie voor Schone Kunsten in Krakau, ook al zou ze daar de eerste vrouwelijke prof. geweest zijn, want zo schrijft haar biografe: ‘…she was afraid of : ‘’falling into jealous of latitude and great happiness riff-raff’s hands’’. Om artistieke redenen verkoos ze voortaan te werken in Parijs, de kunst-hoofdstad. Daar voelde ze zich dichter bij de Franse kunstenaars dan die van “dark, Munich smirch“
In 1898 verhuisde ze naar Parijs, op het hoogtepunt van haar artistieke maturiteit. Ze schilderde niet meer op canvas en ontwikkelde een eigen manier van kleurenmix die voor het ont-materialiserend effect zorgde door droog te schilderen op karton. ‘Additionally, Boznanska didn’t pay attention to preparation of canvas nor to tools. Furthermore, her technique wasn’t very solid, that’s why nowadays conservators have problems to renovate her work.’
Het ‘verdampen van de tijd’ door dat immateriële uitzicht werd een kenmerk van haar werk dat zich vooral op portretten concentreerde.
‘Persons on her paintings seemed to be dim, almost immaterial. Painting-emphasis put on hands and faces and, above all, eyes which seemed ‘’itself to be a work of art’’. Characteristic style of painting was a succession of studio’s environment and midday sun-light, which was dim by curtains, as well as smoke from cigarettes.
Later another thing which could have been responsible for her dim paintings was her eye-disease.’ (ibidem)
Het ging haar voor de wind in Parijs. Orders en prijzen waren talrijk, en ze bereikte de top van haar carrière voor het begon van de Eerste Wereldoorlog, 1914. Die oorlog veranderde verschillende aspecten van haar leven. Vrienden verlieten Parijs, de kunstmarkt draaide niet meer, en Olga leed armoede. Het was het symbolische einde van de 19de eeuw, de eeuw die Olga niet wilde verlaten, er voor altijd deel van wilde uitmaken. Zo bleef ze zich in de stijl van die eeuw kleden en ze wilde haar keroseen-lamp pas in 1937 vevangen door electrische lampen. Toch wilde ze zich niet van de wereld isoleren. Ze bleef een deel van het culturele stadsleven, vele vrienden en studenten bleven haar atelier bezoeken en bewonderden haar werk. Het probleem was de matriële kant: ze kon niet meer of moeilijk in haar levensonderhoud voorzien en moest beroep doen op hulp uit Krakau.
She was aware of perceiving her as an eccentric but she chose it e.g. by not fallowing the fashion. Her archaic dress ‘’full of pins, which were used to tied up sliding fabric’’ and old-fashioned hair-style. Melancholic expression on her face and inherent cigarette completed the whole. This picture of her is preserved by many photos and pictures, mostly spread by press. Renata Higersberger says that: ‘’artist extremely well created her media-image’’. (ibidem)
Om dat beeld te creëren zijn de zelfportretten voor haar het belangrijkste. Ze schilderde zichzelf zoals ze wilde overkomen. Dat deed ze in bijna dertog zelfportretten, de eerste in de Münchsche-periode gemaajt, de laatste dichtbij haar levenseinde. De meesten waren gemaakt voor zelf-gebruik, maar er werden er ook door klanten besteld of voor tentoonstellingen uitgevoerd.
Ze wilde zich ook niet jonger voorstellen, ze toonde zich zoals ze toen was, met de kenmerken van die traag verdampende tijd die ook op het lichaam sporen achterlaat.
“On her paintings she seems to be unapproachable. Under the guise of her bloodless face presented on portraits she tried to cover her secrets. No wonder that when Zygmunt Puslowski saw one of her paintings had the impression that ‘’it is amazing (…) when it comes to style. Nevertheless, it can be any actress as well as miss Olga; when you know miss Olga’’.
Er zijn een serie zelfportretten gemaakt in het jaar 1906. Het was het jaar dat haar vader met wie ze erg close was, stierf. In de laatste jaren van zijn leven had zij voor hem in Parijs gezorgd. Maar de ware mysteries van het wezen dat wij zijn of denken te zijn blijft voor ons allen meestal een geheim. We kijken in de spiegel en het is misschien vaak moeilijk door de jaren heen te kijken, een houding die zij onverschrokken bewaarde tot op dit moment weer dat wij haar aankijken en daardoor het verdampen van de tijd even opheffen en contact kunnen maken met het blijvende. Het wezen.
In de mooie onderstaande ‘youtube’ in full HD heb je een prachtige collectie van haar werk. Zet op groot scherm en geniet. Neem de tijd. En kijk.
In de stilte 