Een schuif vol Liebig-kaarten. Als kind kon ik me geen betere voorstelling maken van ‘fortuin’ of ‘bezit’. Blijkbaar worden nog steeds mensen aangetrokken door hun mooie grafiek, hun specifieke kleurmengeling, hun zin voor details. (kijk naar de hond achter het klavier, de tafel met familieleden in de diepte van de prent, jas en hoed aan de haak naast de klok)
‘L’ enfance de Wagner, premiers essais du compositeur (1821)’
Over die kleine of grotere compositeur wil ik het niet hebben maar vandaag, 85 jaar geleden, stierf Cosima Wagner, de tweede vrouw van de overbekende toondichter, wiens naam al in 1907 aan de eerst ontdekte asteroide werd gegeven en die als 92 jarig lichaam in Coburg ‘eingeäschert’ werd en in de tuin van huis Wahnfried naast de urne van haar beroemde echtgenoot werd gezet.

Het begint al bij haar geboorte in 1837.  De datum 24 december maakte duidelijk dat enig ingrijpen in de mythologie van het eigen leven voor de hand lag.  Eerst werd de verjaardag op kerstdag zelf gevierd, daarna was het makkelijk om de geschiedenis even uit te rekken en werd haar geboortedatum ook 25 december.

Ik zocht in ‘Journey to the Abyss, the diaries of count Harry Kessler 1880-1918’ enkele fragmenten bij elkaar van een man die ongeveer alles en iedereen die in de culturele kring van de laat negentiende en vroeg twintigste eeuw van betekenis was,  heeft gekend en ontmoet. De Engelse editie is van Laird M. Easton, prachtig uitgegeven bij Alfred A. Knopf 2011 New York.

1895, Berlin January 11, 1895. Friday
‘Cosima tall, bony, and majestic. The black garments and the black peakd bonnet go well with het white hair.  She offers you her hand to kiss, in the short black kid glove, with a gesture that would suit a queen, but it’s an indication of her genuine dignity and importance that you never have the impression she is striking a pose.’

Cosima helemaal links met op haar schoot zoon Siegfried

1897, Bayreuth, July 20, 1897. Tuesday
‘Soirée in Wahfried.Only about fifty to sixty people but among them the queen of Würtemberg.  Cosima in black with a sort of hat and a black gauze veil, covering her up on her eyebrows.  Underneath the fabulously energetic face with the strong facial skeleton, the cheeck- and nose bones looking like granit.  After each piece she thanked the players very loudly, with het somewhat gruff voice that you could hear even in the other rooms.  Curious that this woman has played a role to the great composer’s room looks like that of a young man until you notice the hairdo, and she looks exactly like that today, only more pronounced, with stronger light and shadows contrasts.  Among all of her guests, men and women, she looks as if she were of a different race: all bones and strenght of will. I asked Siegfriend (haar zoon, gestorven in hetzelfde jaar als zijn moeder) about a portrait for Pan (tijdschrift dat Kessler mee redigeerde) perhaps by Whistler but he refused to even speak about it. She has a kind of idiosyncrasy that is opposed t anyone even speaking about her.
Bayreuth has completely the character of a little court with the Wagners as petty princelings.  It is worth noting how this atmosphere makes itself felt in everything from the lackey-like humiliations in order to be invited to Wahnfried to the portraits in the taverns and barbershops.’

En een dag later zelfde plaats:
‘…The life of Cosima is an example of Nietzschean morality in action; he may even haved learned a lot from her. Psychologically that would explain why she opposed this worldview so sharply when she found it in theoretical form.  She may have been afraid, perhaps unconsciously, that one would condemn her along with the theory.’

En voor haar verjaardag (24 of 25 december 1869) de Siegfried idylle, de opkomst van het derde rijk en haar sympathiserende rol erin werd hem bespaard, een idylle dus.  Pijnlijk mooi als je het streepje licht van de bruine toekomst aan de horizon ziet. Een idylle? Laten we het bij de piano van Lang Lang houden. De filmmuziek voor ‘ A dangerous method’.