Plage rose, la côte des Basques. en duidelijk onderaan rechts, de blik van een vrouw over de zomerse werkelijkheid. Jacqueline Marval, bij de burgerlijke stand gekend als Marie-Joséphine Vallet, ‘…dont les premières syllabes du prénom et du nom donneront plus tard Marval.’

Jacqueline Marval nait à Quaix, près de Grenoble. Elle s’appelle d’abord Marie-Joséphine Vallet, dont les premières syllabes du prénom et du nom donneront plus tard Marval. Deuxième enfant d’une famille d’instituteurs, elle poursuit sans grande conviction des études qui la destinent à l’enseignement et à une carrière d’institutrice. Elle se marie, mais la perte de son fils provoque le tournant décisif de son existence. Jacqueline Marval ne veut plus de sa vie d’épouse. Elle quitte son mari et doit alors s’assumer seule. Sa créativité, ainsi que son assurance lui permettent d’acquérir une certaine renommée en tant que giletière. C’est en exerçant ce métier, dans un premier temps à Grenoble puis à son arrivée à Paris, qu’elle pourra subvenir à ses besoins. Plusieurs de ses amis racontent qu’elle prenait ses draps en guise de toile pour compléter les châssis de ses tableaux. (website Jacqueline Marval)

‘Kind van twee onderwijzenden’ was alvast een eerste uitnodiging om deze zeldzaam ‘kunst-genoteerde’ voor mijn bescheiden voetlicht te brengen. Je eerste kind verliezen en daarna met kunstschilder François Girot naar Parijs trekken, niet dadelijk een vanzelfsprekende reactie het noodlot te bezweren. Eens in Parijs werd Girot bedankt en besloot ze met zijn collega Jules Flandrin in Montparnasse samen te wonen en zelf te schilderen als ‘Jacqueline Marval’.

Jacqueline Marval leaves her native countryside for Paris, settling in the neighborhood of Montparnasse (9 rue Campagne-Première), which will become the heart of the artistic scene. She meets the painter Jules Flandrin (1871 - 1947, with whom she’ll live a thirty years love story), as well as Matisse, Van Dongen, Marquet, Picasso, Manguin, Camoin… Lots of them, impressed by her strong character and her outstanding personality, will become her friends. Jacqueline Marval starts painting spontaneously. Lively, she brushes out landscapes on cigar-box lids to show her friends, Gustave Moreau’s atelier students (including Marquet, Matisse and Flandrin), a direct painting, without any embellishment.  (Bio)

Jacqueline Marval en haar vrienden Henri Matisse, Albert Marquet en haar metgezel Jules Flandrin tonen hun werk voor het eerst in een galerie bij Berthe Weill, een unieke vrouwelijke galerist bij het begin van de eeuw. In die tijd was zij, samen met Ambroise Vollard, een van de weinige galeries die jonge hedendaagse kunstenaars aanboden. Het begin van de jaren 1900 is zeer succesvol voor Jacqueline Marval, met tentoonstellingen, in Parijs (Galerie Druet, Salon des Indépendants, Salon d’Automne), maar ook in Europa (Cercle de l’Art Moderne, Grafton Galleries Londen, Palais Youssoupoff, Gent, Galerie Crès Zürich, Praag, French Art Exhibition), U. S.A. (Armory Show, Metropolitan Museum, Pittsburgh, San Francisco), of in Azië (Tokyo National Museum, Ohara Museum).

Marval’s first participation at the Salon des Indépendants (Paris) marks the beginning of her career as a painter. Ambroise Vollard buys ten paintings from her, including Odalisque au Guépard (1900), her nude self-portrait (perhaps the very first feminine nude self portrait of art history?). The famous art dealer will buy and sell Jacqueline Marval’s works for about ten years, succeeded by Eugène Druet and Berthe Weill.

Het is op het Salon des Indépendants in 1903 dat Jacqueline Marval haar meesterwerk, Les Odalisques (1902-1903), vandaag in het Musée de Grenoble, laat zien. Het stelt duidelijk een bordeelscène voor, niet zo dadelijk een onderwerp voor een vrouwelijke kunstenaar, jezelf vijf keer als prostituee te verbeelden. Of zijn het vijf zelfportretten? Collegae kunstenaars als Apollinaire, Elie Faire, zien en erkennen het als representatief voor Jacqueline Marval. Het wordt uitvoerig in de pers besproken. En heeft Picasso het voor ogen gehad toen hij ‘les demoiselles d’ Avignon’ schilderde? En kijkt de persoon rechts met opzet naar buiten, daar waar wij als kijker het schilderij aanvullen?

C’est au Salon des Indépendants de 1903 que Jacqueline Marval présente son chef d’oeuvre, Les Odalisques (1902-1903), aujourd’hui conservé au Musée de Grenoble. 

Marval se distingue en présentant ce grand tableau avant-gardiste bien particulier, d’une part par son sujet - une scène de bordel - et d’autre part car le peintre de cette scène est une femme, qui a eu l’audace de se représenter en prostituée cinq fois sur cette toile, audace que ses pairs n’ont pas manqué de relever. Parmi eux, Apollinaire, Matisse, Elie Faure, remarquent le tableau qui deviendra représentatif de l’artiste. 

In 1913 nam Jacqueline Marval deel aan het grote architectonische project van het Théâtre des Champs-Élysées in Parijs.
Dit historische gebouw, dat beschouwd wordt als een van de eerste in de Art Deco stijl, was het eerste dat gebouwd werd in beton door de architecten Auguste en Gustave Perret. De keuze van dit materiaal maakte van het Théâtre des Champs-Élysées een avant-gardistisch gebouw, lang voordat anderen zoals Le Corbusier het gebruik van beton opnamen.

Omringd door Bourdelle, Maurice Denis, Vuillard en Ker-Xavier Roussel kreeg Jacqueline Marval de opdracht om de acht panelen te maken die het decor zouden vormen van de foyer de la danse. De panelen tonen verschillende scènes uit het Russische ballet Daphnis et Chloé, een duidelijke verwijzing naar dans, maar ook naar een paar oude heren die misschien te lang in de foyer blijven hangen, waar jonge dansers repeteren en hun tijd doorbrengen. (J.M. Une fauve au Théatre)

Vaak wordt haar werk en persoonlijkheid samengevat in deze drie begrippen: ‘Fauvisme’, ‘Feminisme’, ‘Flamboyance’, titel van de mooie kortfilm waarmee we onze bijdrage afsluiten. Kijk naar de indringende schets van tijd en persoonlijkheden in een tijd waarin ‘het nieuwe’, ‘het vrouwelijke’ , ‘het essentiële’ in menige bespreking thuishoorde. Essenties en versimpelen zitten elkaar wel eens in de weg. Ook in de vormgeving waarmee slordigheden en een tekort aan kennis kunnen weggemoffeld worden. Het opnieuw ontdekken van deze vergeten kunstenares mag niet blind zijn voor een overschot aan goede bedoelingen en zichtbare technische tekorten. De middenweg blijft in hoge mate bewandelbaar voor een merkwaardige vrouw die door haar bijzondere levenskunst en haar niet aflatende zoektochten naar essenties niet alleen een getuige maar ook een levenskunstenares zal blijven.

Bezoek:

https://www.jacqueline-marval.com/