‘Het beeld van een kleine zwartharige duivel, mijn gebuur op de schoolbank, die me dagelijks lijfelijk aanviel, kan ik niet uit mijn gedachten zetten.
‘Om me te verweren moest ik dagelijks boksmatchen met hem uitvechten tijdens de speeltijd.  Maar omdat er op de Franse scholen nog geen erkende boksregels waren, eindigden dergelijke gevechten meestal met krabben en bijten.’ (waarbij de auteur het stevig doorbijten en zijn tegenstrever het krabben hanteerde!)

Het half-internaat was een vroeger klooster geweest, onvoorstelbaar vuil, van de refter tot de toiletten één smeerboel. Het magere eten dat ’s middags werd uitgedeeld bestond uit watersoep, een beetje taai vlees en een drankje dat “abondance” heette omdat het bestond uit veel water gemengd met een beetje wijn, een menu dat weinig met de Franse keuken had uit te staan.

’s Morgens vroeg, in de winter was het nog donker, werden we met een blauwe paardenomnibus die eruit zag als de gevangeniswagen (Grünen Minna) van de Alexanderplaats van huis afgehaald en in de late namiddag ook daar weer afgeleverd.
Bij het binnenkomen van de school moesten om onze kleren te sparen stofjassen aan, zwarte ‘Leinenkittel’ die tot aan onze knieën kwamen en ons het uitzicht van kleine meisjesachtige geesten gaven.
Ondanks het levendige en de vlotheid die kleine Fransen kenmerkt had deze jongensbende als ze in de tuin verbleef of speelde niets jeugdigs, maar eerder was het een verzameling dwergachtige beambten, zeker omdat vele jongens eretekens droegen die wekelijks aan de vlijtigsten werden uitgedeeld en op de borst van de stofjas waren vastgespeld.
Van hygiëne of sport was er geen sprake, en ik denk niet dat er vele kinderen waren die wekelijks of tweewekelijks een bad kregen. Eén keer heb ik luizen gehad.
De dagelijkse wissel tussen thuis waar rond mijn moeder een geraffineerde luxe en onder toezicht van onze Marie pijnlijke zuiverheid en orde heerste en het vieze internaatsmilieu maakte de zaak voor mij onverdraaglijk.

Het mag dan wel de opvatting van mijn vader geweest zijn dat een spartaanse dagbesteding de wat wekerige huis-atmosfeer kon aanvullen, maar in werkelijkheid werd ik lijfelijk en moreel zo door elkaar geschud dat de huisarts na twee jaar verklaarde er niet voor in te staan als aan dit gedoe geen einde kwam.
Een jongere neef, het latere kamerlid Harry Lynch, bezocht in Slough een voorbereidende school voor Eton en was daar aan een zekere Mr. Kynnersley toevertrouwd waarvoor hij veel vriendschap voelde.
Deze man had intussen een eigen privé-school op het platteland dichtbij Ascot geopend.  Hier zou ik dan weer kunnen gezonder worden tot ik naar Duitsland naar het gymnasium zou gaan.

Toch wil ik niet verzwijgen dat uit dit Parijse vagevuur ook een duurzame winst voortkwam. Het meest waardevolle was wel dat, door een aan het fanatieke grenzende kultus waarmee wij met taal bezig waren, wij gedrild werden elke zin zogezegd in de buik te kijken, hem woord voor woord te lijf te gaan (zu erlegen), tot ons alle geheimen van zijn innerlijke structuur geopendbaard waren en wij in staat zouden zijn over alle onderdelen, zoals de stukken van een anatomisch preparaat, rekenschap te kunnen afleggen. (deze zin is daar inderdaad een voorbeeld van!)
Niet alleen werd dit dagelijks meerdere uren met Latijnse maar ook met Franse klassieken geoefend. Dit bracht me met de tijd een helderheid van het taal-denken en uitdrukken bij die ik nu nog steeds als de eigenlijke kern van de Franse cultuur beschouw.’

Bij dergelijke arbeid wanneer ze met een zin van Cornelius Nepos of een vers van Lafontaine bezig waren werden ze niet door de klasseleraar maar door een “pion’ begeleid, om een mooi hedendaags woord te gebruiken.
Dergelijke “pion”  was eine Art von Mittelding zwischen Pedel und Vorschullehrer, eine gescheiterte Existenz, gering besoldet, halb verhungert, schlecht gekleidet, der gemeinsamen Verachtung sowohl der Lehrer wie die Schüler bewusst, und von den letzeren als Objekt vieler böser Bubenstreiche bevorzugt. (9)

Het portret van dergelijke pion krijgt gestalte in de figuur van Monsieur Péchu, een heerschap dat hij als een spook nog steeds voor zich ziet

Nog even geduld en hij zal ook voor jou verschijnen.