Padua in de dertiende-veertiende eeuw: Enrico Scrovegni was de zoon van bankier Reginaldo Scrovegni (1200-1288) schatrijk geworden door woeker. Dat het niet zo’n alledaagse woekerwinsten waren bleek uit Canto XVII van Dante’s helletocht waar vader Scrovegni (de naam verwijst al naar hun wapenschild waarop een azuren zeug -scrofa- was afgebeeld.) zich in de zevende hellekring bevindt, locatie voor de woekeraars.

‘En één dier schimmen, op wiens witte buidel
een blauwe, vette zeug stond weergegeven
vroeg mij: ‘Wat voert gij uit in deze diepte?
Verdwijn maar gauw! Doch als nog steeds in leven,
verneem, dat eens mijn buurman Vitaliano
hier aan mijn linkerzijde komt te zitten.
‘k Ben Paduaner bij deez’ Florentijnen,
die vele malen de oren doof mij donderen
door hun gebrul.’

Zelfs in de helletrechter krijgen de Florentijners ervan langs van deze Paduaan. Het zijn lawaaimakers terwijl hijzelf zijn zaakjes liefst in stilte deed.

Het verhaal dat zoon Enrico een kapel liet bouwen die door Giotto uitvoerig werd gedecoreerd om zijn vaders wandaden goed te maken is wellicht bene trovato (se non e vero…)
Hij bouwde op de eerste plaats een mooi paleisje, helaas in de 19de eeuw verdwenen, met kapel aangehecht, bedoeld als familiale graftombe.(1300-1303)
Niet vergeten dat de edele zoon Padua ontvluchtte in 1320 en naar Venetië vluchtte. Hij werd in 1328 definitief verbannen uit Padua en stierf in de Dogestad in 1336 waarna, volgens zijn laatste wil, zijn lichaam werd overgebracht naar zijn kapel om er begraven te worden.

Sepulchral monument, 1340s, marble, Cappella Scrovegni (Arena Chapel), Padua,
work attributed to Andriolo De Santis di Venezia (also known as Andriolo da Venezia , date unknown

Op de binnenzijde van de gevel is ’Het Laatste Oordeel’ afgebeeld. Centraal omgeven door een regenboogkleurige mandorla troont Christus langs beide kanten vergezeld door de twaalf apostelen. Dat is de scheiding tussen de hemelse en de aardse zone. Giotto aan het werk.

Onderaan, onder het lege kruis, door twee engelen gedragen wordt de kapel door Enrico Scrovegni aangeboden aan de drie Maria’s.
Aan de andere kant van dit tafereel is de hel letterlijk en figuurlijk losgebroken terwijl achter Enrico’s rug de uitverkorenen naar de eeuwige zaligheid trekken.

Bij Wikipedia lees ik nog een mooi detail:
‘Op 25 maart, de feestdag van Maria-Boodschap, zouden de stralen van de ochtendzon exact de plaats tussen de uitgestoken hand van de stichter en die van Maria treffen.’
Dat wordt onmiddellijk gecorrigeerd door: ‘Het is me niet bekend of dit verschijnsel zich nu nog op dezelfde datum voordoet, aangezien de invoering van de Gregoriaanse kalender in 1582 de achterstand van de kalender op de stand van de aarde tegenover de zon heeft gecorrigeerd.’

Helemaal bovenaan deze drukke achterwand zag ik links en rechts een engel die de hemel, het uitspansel, oprolt. Zo hoog dat ze zelden vermeld worden.
Dat mooie beeld vindt zijn oorsprong in het visioen van Johannes de evangelist die in het boek van de Openbaring schrijft:
Ik zag, toen het zesde zegel verbroken werd, hoe er een zware aardbeving kwam. De zon werd zwart als een rouwkleed en de maan werd bloedrood. 13 De sterren vielen op de aarde, zoals late vijgen die door een stormwind van de boom worden gerukt. 14 De hemel scheurde los en rolde zich als een boekrol op. Geen berg of eiland bleef op zijn plaats. (Openbaring 6:12-14).

Als een boekrol dus, en daarachter worden de gouden torens en poorten van het hemelse Jeruzalem zichtbaar.
Tijdens dat oprollen zullen de ‘rechtvaardigen’ binnengaan in het hemelse landschap waarvan slechts een glimp op het fresco zichtbaar is.

De engelen die de hemel oprollen.
Wij zouden hem gewoon digitaal laten oplossen in het niets, maar ik denk dat de Scheppende Kracht het niet kan laten om na het zoveelste ‘Laatste Oordeel’ opnieuw te beginnen met een uitspansel voor zon, maan, sterren en planeten. Met de intense hoop dat ze die heerlijke mantel niet weer eens gaan verkloten. In afwachting van de Laatste Dag zijn er gelukkig nog dagen op overschot waarin het werk van Giotto ons dichter bij allerlei essenties kan brengen. Een beetje hemel op aarde.