De keuze van de schilder voor lichte, doorschijnende kleuren is ideaal om de transparantie van het water en de lucht, het lichte blauw van de lucht en de zachtheid van de voorjaarszon weer te geven. Er is ergens een dorp, net in het zicht; en de glanzend witte stammen van de berken, samen met hun reflecties in de gladde spiegel van het water, geven het effect van iets verschuivends, veranderlijks, vergankelijks. Alleen de sterke stam van een eenzame eik, die rechtop staat tussen de wiegende, trillende berken, en het bootje aan de rand van het water verbinden het beeld met het aardse, het materiële, en zinspelen op de mensen die temidden van deze prachtige, nog kalme en onbekommerde natuur leven. Een dergelijke "vermenselijking" van de natuur is heel kenmerkend voor Levitan's kunst; zij verbindt de subjectieve emotie van zijn landschappen met hun typisch Russische karakter en roept gedachten op aan het geboorteland.

The Tretyakov Gallery Moscow Russian Painting p. 200

Met deze wonderlijke landschappen opent zich het korte leven van de Russische Joodse schilder Isaac Levitan die in nauwelijks veertig jaar -het schilderij hierboven werd enkele maanden voor zijn dood geschilderd- de ziel van het landschap zichtbaar maakte in een land dat met een overschot aan landschappen nog ontsnapte aan de overheersende invloed van de negentiende eeuwse industrialisering.

Isaac Levitan werd geboren in de sjtetl Kibarty, in het gouvernement Augustów in Congres-Polen, een deel van het Russische Rijk (het huidige Litouwen) in een arme maar goed opgeleide Joodse familie. Zijn vader Elyashiv Levitan was de zoon van een rabbijn, voltooide een Yeshiva en was zelf opgeleid. Hij gaf Duitse en Franse les in Kowno en werkte later als vertaler bij de bouw van een spoorbrug voor een Frans bouwbedrijf. Begin 1870 verhuisde het gezin Levitan naar Moskou.

In september 1873 trad Isaac Levitan toe tot de Moskouse School voor Schilderkunst, Beeldhouwkunst en Bouwkunst, waar zijn oudere broer Avel reeds twee jaar had gestudeerd. Na een jaar in de kopieerklas stapte Isaac over naar een naturalistische klas, en spoedig daarna naar een landschapsklas. Levitans leraren waren de beroemde Alexei Savrasov, Vasilij Perov en Vasilij Polenov. In 1875 liet de school Nikolai Tsjechov toe, broer van de Russische schrijver Anton Tsjechov, die later Levitans beste vriend zou worden.

In 1875 overleed zijn moeder en zijn vader werd ernstig ziek en was niet meer in staat om vier kinderen te onderhouden; hij stierf in 1877. Het gezin verviel in bittere armoede. Als blijk van waardering voor Levitans talent en prestaties, zijn Joodse afkomst en om hem op de school te houden, kreeg hij een studiebeurs. (Wikipedia)

By the mid 1880s Levitan's friendship with Chekhov had deepened, and Levitan began spending time with the Chekhov family near Babkino where the Chekhovs had a house. During his first summer there he painted The River Istra (1885) and gave it to Chekhov. He also painted Twilight River Istra (1885) with a darker, more somber palette. Chekhov was fond of creating pantomimes for his guests, with Levitan often ridiculed for playing the villain, the victim and the alien Jew, ostensibly all in jest

Vaak lees ik dat Levitan’s werk wordt weggezet als een ‘variant of the landscape of mood’, waarin de vorm en de toestand van de natuur vergeestelijkt wordt en dragers zijn van de ‘conditions of the human soul’. Anders dan het romantisch hanteren van het Duitse landschap wordt de Russische weemoed al te gemakkelijk als interpretatie gebruikt. Het wordt dan een bekend refrein waarin de natuur, het landschap, opdraaft als symbool voor onze zieleroerselen terwijl ik eerder landschappen in zijn werk als personages bekijk. Ze zijn zo overweldigend aanwezig tegenover het stipje rondtrekkende of neerhokkende mens dat ze betoverend kunnen werken, niet alleen in het vergroten van droombeelden maar in een naamloos gevoel van intense aan-of afwezigheid waarin seizoenen en weersomstandigheden dapper meewerken om als personage de rondtrekkenden of bewoners tegemoet te komen. Een aantal Russische sprookjes en legenden wijzen ook in die gepersonaliseerde richting. Kijk naar de omgeving van het Savvino-Storozehsky-klooster (1880)

The Vladimir Highway (Russian: Влади́мирский тракт), familiarly known as the Vladimirka (Влади́мирка), was a road leading east from Moscow to Vladimir and Nizhny Novgorod. Its length was about 190 kilometers.

The road has been mentioned in documents since the Middle Ages, when it connected the political capital of Muscovy with the ancestral seat of the Grand Dukes of Vladimir-Suzdal. It was by this road that the Muscovite merchants travelled to the Makariev Fair. In connection with the ceremonial transfer of the Theotokos of Vladimir from Vladimir to Moscow in 1395, one Russian chronicler referred to the route as "the greatest of roads".

The Vladimir Highway was renovated in the mid-18th century when it became the westernmost section of the Great Siberian Road linking Siberia to Europe. There were a number of post stations with a ready supply of fresh horses. If one travelled post, it was possible to get from Moscow to Vladimir in less than 24 hours. (Wikipedia)

The picture “Above the Eternal Peace” is distinguished by a feeling of boundless expanse, as if the painter has been amazed by the very endlessness of the Earth. The grey Northern skies are reflected in the empty and cold waters of the lake with fluffy clouds hanging above it. Nature stands immobile in its primeval majesty. Time has stopped above the lake and the green promontory with the little church cemetery and the leaning crosses over the graves and only a twinkling light reminds one of how transitory human life is. Levitan’s refined palette is equally matched to the depiction of objectively observable and subjectively perceived nature.

Maar ook het kleine, het intieme zoals dit bruggetje uit 1884 krijgt zijn aandacht. Het brengt je veilig op het erf. Een erf waar je vooral hout in allerlei soorten en maten ziet liggen, zowel bouwmateriaal als brandstof voor de bitterkoude winters. Binnen is er plaats voor het vertellen van verhalen. Zomers hoor je buiten de avondklokken van het nabije klooster. Ook daar leven de verhalen van rondreizende monniken en geduldige ikonenschilders.

De avond als personage. Hij hoort bij een plaats en heeft verschillende gedaanten naarmate de seizoenen. Vriendelijk of dreigend zoals in het beeld ‘Voor de storm’ uit 1890. Komt er al eens een menselijke gestalte te voorschijn dan is ze klein, zonder details. Op zoek naar een veilig onderkomen. De figuren in de wolken lichten op tegen de zwarte hemel.

Zou je het licht in dit post-impressionistisch tijdperk van de Europese tijdgenoten kunnen aanduiden, toch is er ook een helderheid waarin niet het momentele maar het heldere van het vaststaande telkens weer een andere invulling krijgt. De trage veranderingen, de lange seizoenen, de overvloed aan natuur, de stilte van het land. Ik vermoed dat de rimpelingen op het water niet zo belangrijk zijn als het vaste terugkomen van bloeien en vergaan. Ook Isaac Levitan schilderde zijn waterlelies.

Maar de lente trilt zo hevig dat alle achterliggende vormen vervangen. Best te begrijpen na een lange winter.

Er wordt nogal vlug of ‘lyriek’ of ‘mystiek’ gepraat als emoties via de natuur hun weg vinden naar de hongerige eenzame ziel. Vanuit de landschappen, gevormd door ontelbare levende wezens die ons omringen, soms voeden, verwarmen, bedreigen of onderdak verschaffen, kan er ook een verbroedering (verzustering) ontstaan waarin wij elkaar aanvullen: onze zorg voor het levende, en de vruchten van het veld, de schaduw van het gebladerte, de geur van de aarde, het tijdstip van de dag of nacht. Ons verschijnen en verdwijnen is niet zoveel anders als de wisseling van de seizoenen. Wij zijn elkaar nabij. Een collega, Valentin Serov schilderde een mooi portret van Isaac Levitan. Hij kijkt ons aan zoals hij ons via zijn werk blijft aankijken. Dit korte of soms iets langere leven blijft ons verbinden.

Hierbij 36 minuten in stilte werk van Isaac Levitan.  Je kunt er zelf muziek bij zoeken mocht dat nodig zijn.  Gebruik groot scherm, 4K afbeeldingen, alsof gisteren en eergisteren niet bestaan, zo dichtbij blijft zijn werk. Hij zou het geweldig vinden.