rohturnscrew3

In Kindlers Literaturlexikon’ staat een heldere samenvatting van het verhaal.
Ernst Braches citeert het in zijn boek.

‘Een paar dagen nadat gastheer Griffin een spookgeschiedenis verteld heeft aan de haard van een Engels landhuis, leest gast Douglas zijn vrienden een echte spookgeschiedenis voor, die hij veertig jaar geleden heeft vernomen van de inmiddels gestorven gouvernante van zijn zusje:

Door een galant vrijgezel (de oom en voogd zonder verantwoordelijkheidsgevoel van een tweetal kort geleden wees geworden kinderen) wordt de jongste dochter van een dorpspredikant als opvoedster, als gouvernante aangesteld.

Op het buiten Bly moet zij zorgen voor de kleine Flora en de iets oudere Miles.
De gevoelige, makkelijk geëxalteerde gouvernante is onmiddellijk verliefd geworden op haar werkgever.
De engelachtige schoonheid en liefelijkheid van de kinderen wekken in haar een gedrevenheid, haast missionair, om de kinderen te beschermen en zich voor hen op te offeren.
Twee mysterieuze verschijningen -een mannelijke op de toren van het huis en een vrouwelijke aan het meer- identificeert zij al spoedig met de knecht Peter Quint en haar voorganger Miss Jessel, beiden in Bly gestorven.

Die twee onderhielden samen een liefdesrelatie en hadden een nauw contact met de kinderen.
Overtuigd van de verderfelijke invloed en de kwade bedoelingen van de twee met de kleine Flora en Miles, en ervan uitgaande dat ook de kinderen de verschijningen kunnen waarnemen, maar er niet over durven spreken, drijft de gouvernante het kleine meisje tenslotte tot een zenuwcrisis waarvoor zij geneeskundige behandeling moet ondergaan in Londen.
De bij de gouvernante achter gebleven jongen bezorgt zij in een laatste confrontatie met de geest van Quint een shock die, op het moment van de naar haar overtuiging reddende omhelzing, zijn hart doet stilstaan.

jongen alleendvd

Wat nu waan is en wat werkelijkheid, zeker als het de geesteverschijningen betreft, is een van de meest omstreden problemen geworden in de vakliteratuur, citeer ik Ernst Braches.

Vragen dringen zich op:

Komt de vernietigende kracht van het ‘Kwaad’ voort uit de van haar vader overgeërfde labiliteit van de hallucinerende gouvernante?

Komt die kracht voort uit een Freudiaanse neurose als gevolg van onderdrukte seksuele verlangens bij de gouvernante?

Of reageert haar angstwekkende onschuld op werkelijk bij de kinderen aanwezige neigingen en voorstellingen, die zich voor de gevoelige en gefixeerde gouvernante manifesteren als verschijningen?

Is de geschiedenis een allegorie van het Christelijke dualisme van goed en kwaad, waarbij de kinderen de gevallen engelen zijn en de opofferende gouvernante als redster van de zielen figureert?

Moeten wij denken aan een ironische verwerking van religieuze associaties op dieptepsychologische grondslag?

Moeten we de verhouding tussen Miles en de gouvernante en Douglas met de zijne lezen als een liefdesmetafoor?

charles demuth tekening

Vragen genoeg dus, en die oplossingen ervan liggen niet in felle verhitte discussies vanuit de hedendaagse ethiek maar vanuit onderzoek naar die complexe Victoriaanse cultuur einde negentiende eeuw.
Wie de zee wil begrijpen, zal zich naar de bronnen van de rivier moeten keren.


Een filmische samenvatting via You Tube is mooi meegenomen