Auteur(s) : Collectif
Editeur : 5 Continents
Date parution : le 15/11/2006 – ISBN : 9788874393565
Nombre de pages : 287Dimensions (Larg. Haut. Epais.) : 280 x 212 millimètres
Poids : 1.5 Kg
Format : Broché
Langue : Français

Résumé :

Au coeur du Quattrocento florentin, l’oeuvre de Desiderio da Settignano constitue l’un des moments majeurs de la création dans le domaine de la sculpture de la Renaissance italienne. Le musée du Louvre, en collaboration avec le Museo Nazionale del Bargello, Florence et la National Gallery of Art de Washington, a souhaité organiser la première exposition consacrée à cet artiste méconnu et rendre ainsi justice à l’exceptionnel praticien du marbre qu’est Desiderio. Si Desiderio disparaît jeune (en 1464, autour de 35 ans), son oeuvre est particulièrement représentative de la création artistique florentine des années 1450-1460, moment qui suit le départ de Donatello pour Padoue et permet à une nouvelle génération de sculpteurs de porter les idéaux de la Renaissance. Avec d’autres, comme Antonio Rossellino, Desiderio met en place un courant qualifié de ” stil dolce ” qui unit subtilité du traitement, douceur des figures et force de l’expression dans un étonnant ensemble d’oeuvres, principalement en marbre. À l’égal de Donatello, Desiderio pousse à un degré de perfection rarement atteint la taille du marbre, en particulier dans le traitement du rilievo schiacciato. Autour des sculptures conservées dans les trois musées organisateurs, et avec l’apport de pièces très importantes venues d’Europe et des États-Unis, l’exposition articulée en sections thématiques s’attache à mettre en valeur les différents genres et sujets dans lesquels s’est illustré Desiderio : le buste religieux ou profane, avec en particulier un ensemble de bustes d’enfants d’une grande délicatesse, la sculpture en ronde bosse avec l’imposant Saint-Jean-Baptiste Martelli, le relief de dévotion illustré en particulier par un ensemble de Vierge et l’Enfant, ou encore la sculpture ” décorative ”. Cette réunion est l’occasion de rendre justice à cet exceptionnel praticien du marbre et permet de présenter les modes de création majeurs de la sculpture toscane du XVe siècle. L’exposition favorise également des confrontations fertiles permettant d’approfondir la connaissance du travail de Desiderio et de son entourage, grâce à de nombreux rapprochements et à la présence de plusieurs oeuvres dont l’attribution a souvent été discutée. Le catalogue comporte des contributions de plusieurs historiens d’art français, italiens et anglo-saxons et permet, à travers une série d’essais, un ensemble de notices et une riche iconographie, de faire le point sur notre artiste auquel aucun livre n’avait été consacré depuis quarante ans

---

 

---

Cristoforo Landino noemde hem in 1481:

‘Desiderio grandissimo e delicato et vezoso e di somma gratia’ wat vrij vertaald betekent:

‘De zeer grote Desiderio, delicaat en vol charme en gratie’.

Voluit is zijn naam: DESIDERIO DA SETTIGNANO, beeldhouwer in het prille quatrocento.
Florence. (1429/30-1465)
(Settignano is een gemeente bij Florence)

Het prachtige boek waaruit ik mijn gegevens haal is de catalogus van de voorbije tentoonstelling in het Louvre, nu nog tot 1 juni in Florence te bekijken en vanaf 1 juli in Washington.

Desiderio is nauwelijks vijfendertig geworden.
In die korte levenstijd bepaalde hij mee het gezicht van de beginnende Rennaissance, samen met andere grote meesters en als ik Donatello noem, volgens sommigen zijn leermeester, dan zie je de richting waarin de tijd zich zal ontwikkelen en waarvan de kenmerken hierboven al zijn samengevat:

Delicatesse, gratie, charme, en daarmee heb je ook de stijlkenmerken van Desiderio’ s oeuvre.

Zijn vader was steenhouwer, en met zijn broers bezat Desiderio een atelier waar zowel decoratieve, terracotta als marmer werd bewerkt voor profane en religieuze doeleinden.

Beeldhouwwerken en architectuur waren nauw met elkaar verweven, en van grote betekenis voor de ontwikkeling van het gedachtengoed, eigen aan de beginnende Rennaissance.
Noem daarbij de stad Florence en het geslacht van de Medici, en je zit in een tijdsstroom die eerst Italië en daarna Europa zal overspoelen.

Van zijn leven weten we niet veel.
Vasari wijdt een hoofdstuk aan hem in zijn ‘Vite’ maar zowel zijn data als zijn biografie berust vaak meer op mythologie dan werkelijkheid.

Zijn werken kun je net zo min onder elkaar op een lijst zetten.
In de ateliers wordt samengewerkt.
Donatello, Desiderio, de broers, de leerlingen, het is vaak moeilijk te achterhalen wie wat maakte, en door de stijlkenmerken te vergelijken kom je al een eind.

Ook de negentiende eeuw met zijn beate bewondering voor de middeleeuwen en de Renaissance heeft die mythes nog aangevuld.

Vast staat dat de jonge Desiderio al op zijn 19de, 20ste jaar wordt ingeschreven in het gilde van steen- en houtbewerkers.

Maar meer nog dan deze gegevens bekijken we een van de weinige tekeningen die hij heeft achtergelaten.

Het is een serie schetsen voor een madonna met kind, en daarmee heb je twee onderwerpen waarmee zijn korte leven gevuld zal zijn: kinder- en vrouwenportretten.

De zachtheid van het harde marmer.
Affetti: gevoelens zichtbaar maken.

Het lijken tgenstellingen, het harde bijna koude van het marmer en dan die zachtheid?
Een zachtheid die anders is dan de vaak overdreven expressies die Donatello zijn figuren meegeeft.

Een zachtheid die ontstaat door een spel van licht en schaduw.
Meer nog dan een schilderij heeft een beeld licht nodig.
Licht dient om schaduw mogelijk te maken, om de trekken vanhet portret te verzachten, en het is die kunst die Desiderio als geen ander begrijpt en toepast.

Het portretje tegenover de donkere achtergrond maakt het volume duidelijk, maar hierboven waar het licht kan meespelen, wordt het lachende kind levendig.

In het boek schrijft Marc Bormand:

‘Ce thème du jeune enfant permet à Desiderio de jouer sur une gamme étendue de sentiments.’

Kleine verschuivingen in het gelaat, het optrekken van de wangen, de beginnende glimlach, of de open mond, het zijn ‘verzachtende’ omstandigheden voor het stugge marmer.

Nuances dus, de ware levenskunst.

Het goddelijke krijgt menselijke kentrekken.
Het goud van de gothiek wordt vervangen door de menselijke schoonheid zoals een jong kind prachtig kan zijn. Zelfs als grafmonument.

 

We weten niet waarom en waaraan hij zo jong gestorven is.
Het waren woelige tijden.
venetië en Milaan lagen met elkaar in oorlog, en het ware democratische van de stadsrepubliek was soms ver te zoeken.

Maar zijn beelden worden eindelijk herontdekt.
Bijna zeggen ze een woord.
Wie lang kijkt, hoort ze spreken.