HYE-RYOUNG MIN, de lens als spiegel

dagboek achter venst

Haar werk is een kruispunt tussen menselijke relaties en de persoonlijke binnenwereld. Of ze nu het alledaagse leven van onbekenden in de straat observeert, het komen en gaan van de buren door de 5 ramen van haar huis (ze noemt die ramen haar televisiekanaal channel 247), het veranderende landschap van een stad, of haar meer dan 70 dagboeken die ze de laatste 26 jaar heeft bijgehouden, Hye-Ryoung vindt telkens in verschillende onderwerpen weer andere mogelijkheden als een reflectie van haar ‘deeper self’.

Hye-Ryoung Min is a South Korean photographer living and working in NYC. She received her MPS from School of Visual Arts in New York City.

Her work explores the intersection between human relations and the inner self. Whether she is observing the mundane lives of strangers on the street; the comings and goings of her neighbors as seen through the windows of her home; the fleeting expressions of her niece; the evolving landscape of a city or the more than seventy diaries, which she has kept over the past twenty-six years, Hye-Ryoung continues to find in different subjects a reflection of her deeper self.

Among other shows, her work has been exhibited at: The Bronx Documentary Center; NEWSPACE Center for Photography; the Detroit Center for Contemporary Photography; The Center for Fine Art Photography; Griffin Museum of Photography; Photoville in US; Benaki Museum in Greece; Seoul Museum of Art; Sejong Art Center; Gallery Lux and Gallery Comma, in Seoul; GoEun Museum of Photography in Busan; Benaki Museum in Greece.

Her first monograph ‘Re-membrance of the Remembrance’ was published by Datz Press in 2018.

Channel247_Hye-Ryoung+Min_027

What matters in life is not what happens to you but what you remember and how you remember it”

Two boxes tightly sealed were left hidden from my sight and transferred to new places between moves in my mother’s house. Although they were in my home country, their weight and the trace of times gone past persisted in those seventy diaries kept in the boxes, which never stopped chasing me across the Pacific Ocean. A desire lingered to look far back into the paths I’ve come through, as I have climbed up a number of slopes and now arrived at a rolling hill. It didn’t seem like I could continue walking forward without facing what was left behind me, regardless of how it was shaped, what kind of scent or odor it had, or whether there were unbroken thorns underneath a thick layering of dust.

dagboek en rugzijde

My journey of tracking back twenty years into my past started at a hundred-year-old barn in the middle of the forest at Byrdcliffe Woodstock residency, where I could almost hear the sound of the spider weaving the spider web. The diaries I’ve written since I was twelve were read one by one.

Each one of the diaries required a long walk after its reading. On the way back to my studio, I collected a tribute to dedicate to each diary. This took the shape of a stone, flower, leaf or sometimes a piece of bark. Once read, those diaries went back to sleep on the floor in the middle of the studio with the tribute placed on top. Their voices felt conspicuously calmer and more tranquil after taking off the heavy winter dust.

During my residence, I devoted many hours to creating a series of self-portraits on the grounds at Byrdcliffe. Subsequently, having returned to New York City, I carefully chose specific pages and passages from the diaries to anchor a series of still lifes. For the final component of this project, I traveled to Korea to re-visit particular locations that held significant meaning for me at the time I wrote my diaries. I searched for the time and space that might still be there or possibly vanished.

spin en dagb

These photographs are visual diaries dedicated to my written diaries and evidence of those times coursing through me once more, where my expectations mingled with regret, compassion collided with fear, and scars ached and lingered. They are an act of earnest yearning, consolation, forgiveness and resignation. Facing myself in the moments of brooding light I met the gleaming shadow of my past re-membered into my new diaries.

In the words of García Márquez, my life, which was fallibly set down in younger years was re-visited and re-cast in photographs. Perhaps with one more reinterpretation I would move forward with the memories of the memories that I made.

dagboek en was oph

When I first came to New York, I spent a lot of time wandering around the city thinking of my hometown, which, ironically, I had wanted to leave for long time. I was looking to find a tiny corner shop where I used to frequent everyday as a child while I was turning a corner in NY. I often looked up expecting to see the mountains, which are everywhere surrounding Seoul instead of the skyscrapers of Manhattan. More than ever before, I came to believe that I belonged in my native country. I found myself pining away for the place, which I once desired to escape. However at one point when I visited my country, I realized that it took more and more time to readjust to the city and find my bearings. I began aching for the comfort of my bed, my desk, and the streets that I could walk eyes-closed from force of habit. I concluded that my native country had started pushing me away to a region where I would be called a stranger.

PersonalLandscape_HYE-RYOUNG_MIN06
The city that made me an outlander for the first time in my life also gave me a sense of belonging. Like it or not, the streets, smells and people become something that I grew accustomed to. On the other hand, the land that my blood belongs to, the wind where my past is alive, and the very air that my family is breathing is all leaving my body. The emptier I feel, the more I want to return.
The similarity and unfamiliarity of these two places have started to intermingle and balance each other out. Have I become a stranger and a native daughter to both places at the same time?
In this series, I envisioned the third city that only exists in me. Taking apart and reassembling the two cities where I am rooted made these personal cityscapes. I built this cityscape to reconcile and call a truce to the contest they wage inside of me.

PersonalLandscape_HYE-RYOUNG_MIN18

I had five television sets at home. Three of them were in the living room and two were in the back, one in the bedroom and the other one in the kitchen. By “televisions” I actually mean windows. The three windows in the living room had the most interesting and varied shows and actors, since they give out on the main boulevard with its constant flow of people and situations. But I also enjoyed the daily shows in the backyard featuring a more regular cast of actors and private moments.

Channel247_Hye-Ryoung+Min_011

This kind of programming had a loose schedule and no guarantees that shows would play on time.
For the most part, it was all silent film and the story lines were pretty much repetitive. However, I started noticing subtle nuances and differences from day to day. Repetition helped me understand actors’ basic characters; nuance and difference offered me clues into their hidden stories.

Before I knew it I was addicted and fell into the channel 247 day by day and for several months. Sometimes the channel had special seasonal broadcasts such as J’Ouvert, the West Indian American Day Parade at 4 o’clock in the morning; Mister Softy’s ice-cream truck during the summer, or middle-of-the-night backyard parties where illegal tattoo services were offered to ex-convicts who were full of confidence, laughter and loud cursing.

Channel247_Hye-Ryoung+Min_012

In Korea we have a saying: ‘naughty 7 years old’. We think a child of six or seven is at their most mischievous, which is when I started photographing my niece, Yeonsoo.

Every kid is special but she was simply the most impressionable and sensitive girl and it made me want to look at her more closely.

This process of observation required much delicate care. It was a fragile journey to the life and heart of a most unpredictable and sensitive girl, into her relationship with those around her: her family and friends –although they remain unseen in the photographs- and also to my own childhood. It came as a surprise for me to see how the little girl managed to express herself and react to the world. It took a while for me to understand that a kid has a character that hasn’t settled down yet, so she can be the sweetest girl at one moment and yet bitter or outrageous in the next. Her experience of the world is very limited by her young age, so that my sister is at once Yeonsoo’s best-loved companion and her biggest rival. And yet, a kid’s imagination is unlimited; they can be anybody they want to be.

Yeonsoo_Hye-Ryoung_Min_07

Nowadays, Yeonsoo is going to school. I knew that the stage of being 7 years old would not last long. A period of transition was inevitable, which means moving from the family setting to the society of school. She has started learning how to live with others, and this has brought much laughter and tears as well. Young kids are like very soft clay or sponges, which become harder as they find their direction. It is how we learn to find our way in life. What I didn’t want to miss were these fragile moments of being a little girl, which all women went through.

Beyond my interest in her, there is also a reciprocal relationship between us. Looking at her, I often felt as if I was looking at myself as a child. It allowed me to meditate about how I came to be the woman I am today, and indeed what sort of person I’ve become.

Yeonsoo_Hye-Ryoung_Min_29

Je vindt al deze informatie en veel meer terug op haar eigen website: http://hyeryoungmin.com/

Channel247_Hye-Ryoung+Min_053

SCHOONSCHRIFT, pleidooi voor een pen

1280px-Fountain_pen_writing

Nu ik je eindelijk terugvond, jaren later, was je helemaal uitgedroogd, een stille getuige tussen de potloden en de helemaal leeg geschreven stylo’s. Ik heb je grondig gespoeld, al het oude, aangekoekte zwart uit de pennenhouder gewassen. Het duurde minuten voor je weer helemaal ‘proper(‘ (of zeg ik ‘zuiver) was en ik met een droge klik een nieuwe inktkoker boven het gouden pennetje duwde en ik deze woorden ‘neerpende’ om terecht weer eens je echte naam te kunnen gebruiken. Een(vul-) pen.

vulpen-op-brief-40798138
Het was wennen. Van vingertoppen naar een hand waarin jij thuishoorde. Je zachte, bijna glijdende gouden punt die deze letters schrijft en ikzelf met mijn verbaasde kop daarboven. Verbaasd, met uitzondering van het beetje dagboek, elke avond met een goedkope stylo geschreven (vaak geeuwend), onwennig dus, het ritme te zien verschijnen van wat ik voel en denk. Als een grafiek van een zekere levenskoorts, of het gebrek daaraan.

DK6L-wPUMAA2WND

In het verleden was er natuurlijk de schrijfmachine, van handig meeneem-model tot zwaar tweedehands elektrisch meubel, van vastzittende over elkaar geklemde letters tot de flitsend snel draaiende IBM-letterbollen (met bijhorende correctielint-casette), en als kers op de schrijftaart de eerste grote machine die al een zinnetje in haar geheugen kon onthouden.
Tenslotte het klavier met bijbehorend schermpje en een metalen bak waarin een grote nog plooibare floppydisk kon verdwijnen waarop je tekst bewaard werd en ten alle tijde kon opgeroepen worden.

geschreven boek

Al die jaren, de triomf van de vingertoppen, wachtte jij geduldig. Goed wetend dat je tijd zou (terug)komen. En nu was hij daar.
Nu betaal ik mijn ontrouw door als een kind te moeten zoeken naar het vloeiende en regelmatige van de letterlijnen.
Dwing ik mezelf te vertragen dan voel ik opnieuw de zachte dril waarmee ik in de laatste kleuterklas letters hun geheimen mocht ontfutselen. Die mysterieuze letters die zich niet dadelijk lieten dwingen tussen de onderste twee smalle en de hoge bovenleiding.
Zou ik nu mensen, jong of oud, leren schrijven dan liet ik ze eerst de letters dansen en daarna zo groot mogelijk met hun handen in de lucht schrijven.

Wij begonnen nog als laatste generatie met lei en griffel en het bijbehorende sponsje in een bakelieten doosje. Daarna het potlood om tenslotte de kroontjes-pen in het inktpotje te mogen dopen, de overtollige inkt er voorzichtig af te schrapen en dan het wonder waar te maken op het wachtende papier, eerst bij de zusters van de Beekstraat, daarna bij de broeders van Sint Victor.

1d80fbc13e77533bfb906968f929d749

Het begon met de eenvoudige letters zoals een ‘e’, een ‘i’, een c, daarna iets moeilijker: een ‘u’ die geen ‘v’ mocht zijn, en natuurlijk was er gelukkig nog de ‘o’ als troostprijs. Daarna kwamen de boven-rondingen van een ’n’ en de dubbele van een ‘m’, om van de krullen maar te zwijgen bij een ‘f’ en een ‘k’.
Leek de ‘r’ makkelijk, je moest toch goed oefenen om de buiging in de aanloop en de buiging van de ‘r’ zelf in één schrijfritme te kunnen uitvoeren. Probeer het nu nog maar eens!

Het zwierige van het schrijven, het ritme in de verbindingen van de letters, woorden, en het beeld van geschreven zinnen. Van het hart naar de hand.
De dag van de eerste letters in inkt geschreven. Was er iets mooiers uitgevonden dan het ‘vloeipapier’ dat rozig zacht je letters en woorden beveiligde?
De eerste zinnetjes, hoe idioot ze ook klonken.
En al vlug, de macht van het schrijven gebruiken: beste sint.

YSP_JP_JW_Delood-09

Letters ratelen, worden op het scherm geklopt, maar met de pen zijn het tekeningen, bewegen ze de strakke lijn met krullen, strikjes en buigingen. Schrijf je traag en aandachtig dan is er een kans dat je het de volgende dag zelf nog kunt lezen.
In het dagboekje van mijn moeder zaliger, vaak met allerlei werktuig geschreven, potlood, pen en ja zelfs vulpen (onderwijzeres!) laat de tijd zich lezen.

‘Donderdag 11 augustus 1938: Alles lang reeds voorbij. Als een droom was m’n verblijf in Lourdes. Een droom die helaas te gauw eindigde. Neen, zoiets kan men niet vertellen, dat moet men beleefd hebben. En nu ik weer thuis ben is ’t weer het oude liedje. En ik had zo gehoopt dat alles beter zou gaan. Wat een dag weeral vandaag. Een dag van kwaadheid, van verlangen en afwachting en van teleurstelling. Bertje, wanneer zie ik je eindelijk eens weer?’

De inkt is gebruind door de tijd. Bertje is in de tijd verdwenen. Ze bleek nog te jong (19!) te zijn om Bertje te mogen liefhebben.

‘Kunnen wij dan eens nooit ongestoord gelukkig zijn. Had ik je niet zo lief dan zou ik je kunnen vergeten, maar neen, Bertje. Ik houd te veel van jou om dat te kunnen.’ lees ik in een mooi potlood-geschrift.
Je voelt het verlangen, ja je ziet het in de dynamiek van het geschrift.
Onmacht, ons zo eigen, overbrugt met bewegingen van een pen en potlood tachtig jaar.
Ik weet niet of er over tachtig jaar (het jaar 2100) nog iemand een harde schijf uit 2020 of daaromtrent kan ontcijferen.
Hopen we dus dat er weer pen en potlood overblijft om nu en dan een teken van leven achter te laten, het hoeft niet in ‘schoonschrift’ te zijn.
Zullen we elkaar nog eens een brief schrijven, met de beweging van de pen die als een seismograaf van ons kortstondig verblijf een teken van leven en overleven achterlaat?
Het jonge meisje van negentien glimlacht, net voor de wereld in brand zou vliegen.

alphabet-1782-nthe-comical-hotch-potch-or-the-alpahbet-turnd-posture-FFB16G

B. SPINOZA, een signalement

Spinoza-BarendGraat-ski-1900X1141px

Filosofen zijn vaak ‘in’ omdat ze door hun geschriften een breed spectrum aan interpretaties mogelijk maken.
Bento (Baruch, Benedictus) Spinoza’s oorspronkelijke geschriften, allen verschenen na zijn korte leven (1632-1677) zijn in hun oorspronkelijke gebalde vorm geen makkelijke lectuur, vandaar ook de menigte verklaarders en toelichters.
Als oudere medemens met een binnentuin die onder de hemel van stilte niet dadelijk hevige trillingen van de actualiteit registreert, kwam ik bij mijn zoektocht een mooi boek tegen:

Door Spinoza’s lens’, een oefening in levensfilosofie’ van filosofe en publiciste Tineke Beeckman (°1976) uitgegeven door Polis, een onderdeel van Pelckmans nv. Kalmthout, 2012 en in mijn editie al aan de zesde druk toe (2016).

Op haar website dit fragment met haar eigen verklaring:

‘Dat boek schrijven beschouw ik als een van de beste ideeën die ik ooit had – het heeft zovele paden voor me geopend. Jarenlang had ik Spinoza’s bijna onleesbare werk de Ethica bestudeerd. Maar ik ontdekte dat hij eigenlijk een erg praktische filosoof is.
Wat heb ik dan van Spinoza geleerd? Je hoeft niet bang te zijn om een buitenbeentje te zijn. Wees niet bang voor isolement. Als je probeert ‘blij te zijn en het goede te doen’, zoals Spinoza’s motto ‘bene agere et laetari’ klinkt, dan kruisen fijne mensen en goede gebeurtenissen je pad.
Spinoza’s eigen leven geldt hier als een sterk voorbeeld. Hij werd geboren in de Joodse gemeenschap in Amsterdam, aan het begin van de zeventiende eeuw, als zoon van een koopman. De streng gelovige Joodse gemeenschap mocht in vrijheid haar geloof beleven, maar was tegelijkertijd erg op zichzelf gericht. Spinoza kreeg echter ernstige twijfels bij de basisprincipes van de Joodse leer, en wilde zich met wetenschappelijke ontwikkelingen bezighouden. Toen hij 24 jaar oud was, werd een uitzonderlijk strenge banvloek over hem uitsproken wegens ketterij – hij werd uit de Joodse gemeenschap verbannen. Geen enkele Jood mocht nog contact met hem hebben. Maar Spinoza belandde niet in eenzaamheid. Hij vond eensgezinde geesten. Ook dit is een wenk: omring je met mensen die het beste in je naar boven brengen. En liefst niet met mensen die je angst, je onzekerheid versterken.
Zo werd Spinoza wie hij wilde worden: geen handelaar die eer, roem en geld nastreefde, maar iemand die zijn eigen visie op geluk trachtte te verwezenlijken. Hij leefde als lenzenslijper en vrije geest in Nederland. Hij nam de vrijheid om te denken en te schrijven wat hij wilde, al publiceerde hij maar weinig van zijn werk.’

 

9200000057187026

Het tweede hoofdstuk, ‘Revolte’ heeft het over de hedendaagse onrust in de wereld en vervolgt met die revolte tijdens Spinoza’s leven, de uitlopers van de tachtigjarige oorlog.
Een gedeelte daarvan heb ik bij wijze van eigen-maken in de eerste persoon enkelvoud gezet alsof Spinoza zelf aan het woord is en op dit ogenblik terugkijkt op zijn leven. Het gaat dan niet meer over hem, maar hijzelf is letterlijk en figuurlijk de eerste persoon. Een fragment uit een hedendaags interview.
Ikzelf kreeg daardoor een beter beeld van wat de auteur uit zijn oorspronkelijk werk puurde.
Omdat ikzelf niet filosofisch geschoold ben, geeft deze werkwijze mij een mogelijkheid de kern van de tekst ook langere tijd dan bij lectuur alleen bij te houden. Waarvoor dank.

Spinoza's_Emoties

‘Ik heb uitvoerig over de democratie geschreven.
Ik leefde in de Nederlandse Republiek die na de Grote Opstand of de tachtigjarige Oorlog ontstond (1568-1648)
De Nederlanden tegen het machtige Habsburgse Rijk. Mag ik even naar Friedrich Schiller verwijzen die in zijn werk, ‘Don Karlos, Infant von Spanien’ de opstand niet alleen als belangrijk moment voor de Nederlanden aanduidt maar ook voor de mensheid. Beethoven componeert de Egmontsymfonie uit verzet tegen de Napoleontische heerszucht ter ere van Egmont. Hij voert hem op als een nobele, inspirerende verzetsfiguur. De Grote Opstand vertegenwoordigt de hoop dat de kracht van een groep burgers verregaande verandering kan brengen. Dat ze eisen kan afdwingen en zelf vorm kan geven aan de toekomst.
Toen de opstand in Brussel begon, verenigden mensen zich in bedelaar verkleed. Het ging tegen de Spaanse bezetter en de macht van de rooms-katholieke kerk. Inzet: vrijheid van godsdienst.
Met de pacificatie van Gent in 1576 werd er in de westerse geschiedenis een stap gezet naar de vrijheid van geweten en de vrijheid van denken. Al werden de Nederlanden later opgedeeld in katholieke en protestantse gebieden (wat ook de macht van de Kerk brak, toch was er ook de afspraak dat mensen niet zouden vervolgd worden voor hun geloof. (als ze het privé beleden)
Ik kon me moeilijk de macht van het kapitalisme van nu voorstellen waarin banken met belastinggeld worden gered maar ik was ervoor dat armenzorg op de gehele maatschappij moest berusten, en er een gestructureerde maatschappelijke herverdeling van de welvaart nodig was. Met Machiavelli heb ik voor de politieke gevaren van de corruptie gewaarschuwd: de relatie tussen geld en politiek kan beter strikt worden geregeld.

HZT_18-19_Spinoza_Web

Waarom verenigen mensen zich in een politieke gemeenschap? Waarop baseer je het best politieke macht? Aan wie dragen burgers het best hun politieke inspraak over? Hoe breng je recht op veiligheid in evenwicht met verlangen naar vrijheid?

Ik kende het werk van Thomas Hobbes. Hij had het over ‘een natuurtoestand’ om over de voorwaarden van een politieke gemeenschap na te denken. In die toestand voeren ze voortdurend strijd met elkaar. Dat komt omdat ze ambitieus, hebzuchtig, heerszuchtig, wantrouwend en ijdel zijn. (poneert hij)
Ze worden daarbij vooral gedreven door angst, voor elkaar en voor de dood. Tegelijk willen ze hun zelfbehoud verzekeren.
Bij afwezigheid van wetten, veiligheid en garanties op bezit gaan mensen in die natuurtoestand een vrij, maar vreselijk leven leiden.
Beter was dus een contract af te sluiten.
Een maatschappelijk verdrag ontstaat dus niet door de openbaring van een goddelijk rechtssysteem. Integendeel. De samenleving komt tot stand omdat mensen de voorschriften van hun eigen rede volgen: omdat ze inzien dat samenwerking en aanvaarding van de wet hun overlevingskansen doen toenemen. In dat funderende contract dragen ze hun politieke macht over op een sterk centraal gezag, een ‘Leviathan’. Bij Hobbes verliezen burgers dan veel van hun natuurlijke vrijheid, maar ze krijgen veiligheid in ruil. De macht van de monarch maakt een einde aan de onderlinge strijd. Op hun beurt moeten de burgers zich aan het maatschappelijke verdrag houden.

Fascinerend vond ik dat idee zoals je dat kunt lezen in het Tractatus Theologicus-Politicus (1670) maar in mijn Tractatus Politicus laat ik elke allusie op een contractidee verdwijnen.
Als ik in 1677 overlijd blijft dat werk onvoltooid achter.
Tussen beide werken ligt het rampjaar 1672. Franse troepen vallen de Nederlanden binnen en er komt een einde aan het republikeins bestuur onder leiding van Johan de Witt. De raadspensionaris wordt door een koningsgezinde massa vermoord.

Ik zou als reactie daarop een plakkaat uithangen met daarop ‘ultimi barbarorum’ (jullie zijn de ergsten der barbaren) Maar dat is een verhaal.

DTMZH2bXkAA4vos

Waarom ik elke suggestie van een maatschappelijk verdrag heb verlaten? Het veronderstelt dat mensen vanuit een rede beslissen om in gemeenschap te leven, en ondanks zijn passionele mensbeeld houdt Hobbes nog vast aan een instrumentele rede. Een rede die mensen in staat stelt op lange termijn te denken en hun gevoelens opzij te schuiven.
Mijn vertrekpunt echter is dat wie politiek wil begrijpen niet kan uitgaan van het idee dat mensen redelijk zijn. Mensen streven naar zelfbehoud maar dat vermindert hun passies niet.
De natuurlijke oorzaken en fundamenten van de staat kunnen niet worden afgeleid uit het onderricht van de rede, maar uit de natuur of de gemeenschappelijke conditie van de mensen. Kortom uit de passies.

52spinoza

Ik kies voor democratie omdat ik de erkenning van een transcendente, goddelijke macht niet politiek legitiem vind. Een democratie waarin de wetenschap dat de mens tot de natuur behoort, de kern is, zorgt het best voor de natuurlijke gelijkheid en vrijheid tussen mensen.
Een democratie dient het beste het doel van de staat: ze promoot vrede, veiligheid en vrijheid. Ze bevordert eendracht, wat niet kan in een staat waar alleen terreur burgers ervan weerhoudt om de wapens te grijpen, of waar slechts vrede heerst doordat de burgers tot weerloze schapen zijn gereduceerd. Democratie garandeert dus het juiste evenwicht tussen vrijheid voor de bevolking en macht voor de overheid.
Hobbes meent dat een samenleving een monarch nodig heeft om de veiligheid te bewaren. Vrijheid wordt verruild voor veiligheid.
Ik denk echter dat vrijheid en veiligheid wederzijds afhankelijk zijn. Ze bestaan samen, of niet.

spinoza-0

Welke gevoelens het meest het samenleven bepalen? Gedeelde hoop, gedeelde angst en het verlangen zich te wreken voor gedeelde schade.
Verder leeft ieder in angst voor de eenzaamheid. Menselijke relaties worden ook overheerst door medelijden, eerzucht, heerszucht en jaloezie.
Gevoelens zijn belangrijk omdat mensen van nature geneigd zijn elkaars affecten na te bootsen. Welke passies belangrijk zijn wordt vanuit een sociale context bepaald.
Het gaat hier vooral om de actieve passies zoals de generositeit, die bevordert het samenleven.

spinoza grav

In een democratie waarover ik het heb leven de mensen volgens de rede. Dankzij de rede kunnen mensen inzien dat ze belang hebben bij een vreedzame samenwerking. Democratie vergroot de kans dat mensen actief met hun passies omgaan, dat welvaart, vrijheid, kunsten en wetenschappen bloeien. Een vrije bevolking wordt eerder door hoop dan door vrees geleid. De eerste tracht een leven op te bouwen, de tweede tracht de dood te vermijden.
Politiek bestuur maakt een wereld van verschil: democratie maakt het mogelijk het leven als een project voor zelfverwezenlijking te zien, tirannie reduceert het leven tot een poging om te overleven.

Verontwaardiging en angst horen bij de tirannie al kunnen die gevoelens ook in andere politieke systemen voorkomen. Maar de invloed op de passies toont aan waarom democratie te verkiezen valt: minder aanleiding voor emoties als haat, vergelding, wraak, ressentiment, jaloezie.
Wie handelt volgens de rede, of handelt vanuit naastenliefde, heeft politiek hetzelfde effect.
In beide gevallen wordt een spiraal van conflict, haat en geweld gestopt, en omgezet in een beweging van wederzijdse steun.
Wie de rede gebruikt, beseft dat elke andere (redelijke) mens hem tot nut is en wenst niets voor de ander dat hij voor zichzelf niet zou wensen. De wijze mens handelt nooit ter kwader trouw.
Ik meen dat actieve affecten, zoals de edelmoedigheid, een spiraal van geweld kunnen beëindigen.’

spinoza beeld

Tenslotte nog een mooi zwierig boek voor jongeren en jong gezinden over deze filosoof: Spinoza’s achtbaan van Dirk Bindervoet & Saskia Pfaeltzer, uitgegeven door Wereldbibliotheel, A’dam

9200000016514955

Janus Dullemondt, een slimme maar enigszins onzekere leraar wiskunde aan een middelbare school, is groot bewonderaar en kenner van Spinoza’s Ethica. Hij wil zijn leerlingen duidelijk maken wie Spinoza was, wat hij ons kan leren en waarom dat belangrijk is. Hij neemt ze mee in een filosofische achtbaan die hen langs leven en leer van Spinoza voert. Dat laat hen uiteindelijk niet onberoerd.

– Tering! Wat een kapot goed verhaal!

– Dank je, Evert. Ik denk dat ik er zelf ook wel wat van heb opgestoken.

Saskia Pfaeltzer en Erik Bindervoet laten zien waarom de leer van Spinoza nog altijd actueel is. In tekst en beeld vertrekken ze vanaf het standbeeld van Spinoza vlak bij zijn geboortehuis, komen langs bekende en minder bekende gebeurtenissen uit zijn leven, en als ze zijn aanbeland in de klas van Janus Dullemondt, laten ze hem op zijn karakteristieke manier de leerlingen vertellen hoe en waarom Spinoza’s Ethica een rol speelt in hun eigen leven.

ethica111

PAUL VIRILIO (1932-2018) vooruitgang en catastrophe

738_gettyimages-98585919

Paul Virilio, urbanist en filosoof. Overleden op 10 september, maar vandaag bekend gemaakt en voorlopig afwezig in onze Nederlandstalige media.

Marqué par l’expérience de la guerre – il est né en 1932 à Paris – et notamment le bombardement de Nantes, en 1943, où il dit avoir pour la première fois éprouvé ce qu’un jour il appellera l’« esthétique de la disparition », il fut aussi un philosophe de la désintégration des territoires.

Dans un entretien accordé à Libération en 2010, le philosophe estimait que « nous vivons une synchronisation de l’émotion, une mondialisation des affects ». « Au même moment, n’importe où sur la planète, chacun peut ressentir la même terreur, la même inquiétude pour l’avenir ou éprouver la même panique. C’est quand même incroyable ! Nous sommes passés de la standardisation des opinions – rendue possible grâce à la liberté de la presse – à la synchronisation des émotions (…) Nos sociétés vivaient sur une communauté d’intérêts, elles vivent désormais un communisme des affects », analysait-il.

Il a publié plus d’une trentaine d’essais et collaboré aux revues Esprit, Cause commune, Critique, Traverses, Architecture d’aujourd’hui, Urbanisme…

Dans les années 1980, aux côtés du père Patrick Giros (mort en 2002), il s’était engagé en faveur des sans-logis et des exclus. En 1992, il fait ainsi partie du Haut Comité pour le logement des personnes défavorisées.

‘Je ne suis pas opposé au grand accélérateur du Cern. Ce qui m’inquiète, c’est qu’on nie la réalité scientifique du risque. Comme le disait la philosophe Hannah Arendt, le progrès et la catastrophe sont l’avers et le revers d’une même médaille : inventer le train, c’est inventer le déraillement ; inventer l’avion, c’est inventer le crash. Inventer le grand accélérateur, c’est inventer quoi ? On ne peut pas nier l’accident. De même, quand on recherche l’antimatière, on crée un risque bien supérieur à celui de l’accident de la centrale nucléaire de Tchernobyl. Pourquoi refuse-t-on de l’admettre ? Pourquoi traiter ceux qui en parlent de ” rigolos ” ? Pourtant, les chercheurs du Cern assurent ne courir après aucune application… Je ne le conteste pas. Leur recherche me passionne. Je suis un amateur de science et de technique, j’ai lu Heisenberg, de Broglie, Einstein… Ce que je leur reproche, c’est de ne pas regarder, en même temps, les conséquences potentielles de leur travail. Cela vient du divorce entre philosophes et savants qui remonte selon moi à l’échec de la rencontre, dans les années 20, entre Bergson et Einstein. Or, on ne peut pas nier qu’inventer un objet ou une substance, c’est inventer sa catastrophe. Toute l’histoire pose cette question, c’est une évidence.’

3301-1-Custom1

In verband met kunst en esthetica leverde Virilio in de jaren ’70 en ’80 commentaar op het “openbare beeld”, dat een animatiebeeld is en zijn oorsprong vindt in de fotografie en de film. Virilio spreekt van een “esthétique de la disparition” die de esthetiek van het verschijnen verdringt. Esthetica is nu gebouwd op de tijdsduur van de menselijke waarneming, de tijdsspanne dat een beeld op het netvlies blijft. Dit resulteert in een instabiliteit die verband houdt met de revolutie van de snelheid zoals hierboven beschreven. De lichtsnelheid heeft onze waarneming veranderd – de afstand tussen de toeschouwer en het beeld verdwijnt; in het geval van de televisie wordt het beeld voor onze ogen gebracht, een ontwikkeling die een belangrijke invloed uitoefent op ons leven en op de openbare ruimte.

38df5-3007119021

De werkelijkheid, aldus Virilio, wordt gedupliceerd in een concrete en een virtuele realiteit. We zijn nu in staat om van op afstand te handelen, hetgeen een absolute desoriëntering met zich meebrengt, een proces van delokalisering en een ontworteling van het bestaan, dat nu door onmiddellijke handelingen gekenmerkt wordt. “Real time” primeert boven ruimte en afstand, en verdringt het belang van de driedimensionele perspectiefconceptie uit de Renaissance. We worden geconfronteerd met een verlies aan oriëntatie ten opzichte van de ander en de wereld. Technologie doet de afstand tussen de toeschouwer en het geobserveerde teniet, waardoor onze vertrouwde waarnemingspatronen geen houvast meer bieden – in deze context introduceert Virilio de termen “Small Optics” en “Big Optics”. “Small Optics” zijn gebaseerd op geometrisch perspectief en impliceren het onderscheid tussen dichtbij en ver, tussen een object en de horizon. “Big Optics” is de real-time transmissie van informatie aan lichtsnelheid, over de elektronische netwerken.

9f75e-3807565300

‘Overal zijn er ‘ogen’, er is geen blinde plaats overgebleven. Wat zullen we dan dromen als alles zichtbaar is geworden? We zullen dromen wat het is blind te zijn.’

«Au même moment, n’importe où sur la planète, chacun peut ressentir la même terreur, la même inquiétude pour l’avenir ou éprouver la même panique. C’est quand même incroyable! Nous sommes passés de la standardisation des opinions – rendue possible grâce à la liberté de la presse – à la synchronisation des émotions (…). Nos sociétés vivaient sur une communauté d’intérêt, elles vivent désormais un communisme des affects»

Van De Witte Raaf neem ik deze biografische schets over:

– Urbanist en filosoof Paul Virilio werd in 1932 geboren. Hij studeerde aan de École des métiers d’art in Parijs, en volgde ook cursussen van filosofen Vladimir Jankélévitch en Raymond Aron aan de Sorbonne. De jonge Virilio werkte mee aan de glasramen van Henri Matisse in Saint-Paul-de-Vence en van Georges Braque in Varengeville.

In 1950 bekeerde hij zich tot het katholicisme (zijn moeder was katholiek, zijn vader communist). In 1958 bestudeerde hij de bunkers van de Atlantikwall, wat uiteindelijk leidde tot de publicatie Bunker Archeologie (1975). Met Claude Parent richtte hij in 1963 de groep Architecture Principe op. Ze gaven allebei les aan de École spéciale d’architecture in Parijs.

penn-station-louis-stettner-06

Een van hun leerlingen was Jean Nouvel. Virilio’s onderwijs evolueerde naar urbanisme en de theorie van de snelheid – wat hij dromologie noemt: Vitesse et politique (1975) is een studie over de politieke gevolgen van de transportrevolutie. 1984 was een bijzonder druk jaar voor Virilio: hij publiceerde drie belangrijke teksten. In L’espace critique legt hij de band tussen de (architecturale) ruimte en de audiovisuele media. In Logistique de la Perception – Guerre et Cinéma I belicht hij de rol van fotografie en cinema in de militaire conflicten in de 20ste eeuw. In L’horizon négatif – essai de dromoscopie (in 1989 in het Nederlands vertaald als Het Horizon-Negatief, Amsterdam, Uitgeverij Duizend en Een) vat hij zijn opvattingen over snelheid samen: ‘Snelheid was vroeger de essentie van de oorlog, nu is ze de absolute vorm ervan geworden.’

11833-4098893280

L’architecture oblique, c’est celle du mouvement des corps. (… ) Ce qu’il craignait beaucoup avec l’explosion des technologies nouvelles, ce n’est pas seulement la dématérialisation mais la déréalisation du corps. Cette espèce d’explication du monde par la guerre, on va la retrouver tout au long de son œuvre.  
(Thierry Paquot)

Paul Virilio is the author of dozens of books, many of which have now been translated into English: Speed and Politics: An Essay on Dromology (1977); War and Cinema: The Logistics of Perception (1989); Popular Defense and Ecological Struggles (1990); Lost Dimension (1991); The Aesthetics of Disappearance (1991); Bunker Archaeology (1994); The Vision Machine (1994); The Art of the Motor (1995); Pure War (1997); Open Sky (1997); Polar Inertia (1999); Politics of the Very Worst (1999); Strategy of Deception (2000); The Information Bomb (2000); A Landscape of Events (2000); Virilio Live: Selected Interviews (2001); Crepuscular Dawn (2002); Desert Screen: War at the Speed of Light (2002); Ground Zero (2002); Unknown Quantity (2003); Art and Fear (2003); Negative Horizon: An Essay in Dromoscopy (2005); The Accident of Art (2005); City of Panic (2005); The Original Accident (2007); and Art as Far as the Eye Can See (2007).

stettner_louis_boys 1977 ny

(de zwart-wit foto’s zijn van Louis Stettner)

Beluister radio-uitzending France Culture: Paul Virilio, penseur de la vitesse.

https://www.franceculture.fr/player/export-reecouter?content=16fd86d8-b5de-4a24-9ce6-f5123e78fabe

stettner_louis_2008_manhattan

DE OGEN, een kortverhaal

eyes museum

Er was dus niets van waar.
Je zag geen levensloop in een versneld tempo aan je voorbijtrekken. Geen groot licht. Geen zalig, bevrijdend gevoel. Je zag gewoon de wereld op zijn kop draaien, de achtergevel van de sigarettenfabriek. Hij had zelfs nog de tijd om te bedenken dat de wagen niet zo wegvast was als ze in de folder lieten geloven.
De rechterkant plooide in elkaar. Glas viel in harde korrels over zijn handen. Het zou nu donker worden. Maar ook dat gebeurde niet.
Hij voelde bloed langs zijn wang naar zijn borst druppelen.Tot ver achter zijn hersensen hoorde hij de echo van de klap.

KONICA MINOLTA DIGITAL CAMERA

Zijn handen lieten eindelijk het stuurwiel los. Nu val ik in het donker, dacht hij. Nu.
De sirene kwam dichterbij. Hij bleef alles zien wat er gebeurde.
Zijn hoofd leek heel ver van zijn lichaam te liggen.
Zijn voeten hoorden niet meer bij hem.. En waar zijn armen waren, wist hij niet.
Hij miste elk lichaamsdeel.
Alleen zijn ogen. Die keken.
Ze zagen mensen komen, ze zagen gezichten vol afgrijzen naar hem kijken.
De autoweg en daarachter de sigarettenfabriek.

renate rönsch

Zijn ogen overleefden het ongeval.
‘Er zijn dingen waar je niet dadelijk een verklaring voor vindt,’ hadden de artsen gezegd toen ze haar het glazen schrijn gaven.
Proeven wezen uit dat er geen enkele hersenactiviteit meer was. Maar de ogen bleven op prikkels van de omgeving reageren.
Omdat de rest van het lichaam niet te conserveren bleek, besloten de dokters de ogen uit het lichaam te verwijderen. Het leek wel of de ogen de chirurg dankbaar aanstaarden.
Ze werden netjes op een standaard gemonteerd en in een schrijntje gezet.
Feit was dat ze ’s avonds dichtgingen en ’s morgen rond zeven uur -het uur van zijn ontwaken, toen hij er nog helemaal was- openden en rondkeken.

Jono+Dry+Art+Pencil+Drawing+-+Sunset

‘Kijk me niet zo verwijtend aan!’ zei ze, toen ze het schrijn op de schoorsteenmantel zette.
De ogen knipperden heel snel, zoals hij dat vroeger deed als hij goed geluimd was.
Ze betrapte er zich op dat ze met de ogen sprak, net alsof het auto-ongeval nooit had plaats gevonden.
De ogen luisterden.
Ze zegden meer dan wat zijn mond ooit had kunnen uitkramen.
Ze vond het helemaal niet griezelig de ogen mee op reis te nemen als ze voor een weekend naar zee of de Ardennen trok.
‘Kijk maar eens goed rond,’ zei ze dan terwijl ze de ogen op de vensterbank van de hotelkamer met uitzicht op zee zette.
De ogen genoten zichtbaar. Ze keken ook mee televisie, en net zoals vroeger vielen ze dicht bij een praatprogramma of een politiek debat.
’s Avonds stonden de ogen op haar nachtkastje. Ze keken haar met een zekere tederheid aan.
Ze volgden haar tot ze het licht uitknipte.
Het leven met de ogen was best aangenaam. Ze zegden geen woord, namen weinig plaats in en brachten een warme aanwezigheid in haar leven.

jr-picnic-border

Op een avond ontmoette ze een nieuwe vriend. Ze nodigde hem thuis uit.
De ogen had ze in de hobby-kamer gezet.
’s Avonds, terug op het nachtkastje keken de ogen haar verwijtend aan.
‘Je moet niet bezorgd zijn,’ zegde ze. ‘Ik kijk wel uit.’
Dat was klare taal die de ogen goed begrepen.
De boosheid had plaats gemaakt voor een berouwvolle blik.
Ze liet de vriend voor wat hij was en keek voortaan weer elke avond televisie, samen met de ogen.
Toen ze nieuwe kleren ging kopen, liet ze de ogen thuis.
Ze prikte de sportpagina van de krant aan de muur, zette de ogen in de juiste richting en haastte zich naar de stad.
Bij haar thuiskomst waren de ogen er niet meer.
Ook het glazen schrijntje was weg.
Niets wees op een inbraak. Alles lag keurig op zijn plaats.
Het vervelende was dat ze met niemand kon bellen.
Alleen de dokters wisten van de ogen.
Voor de buitenwereld had ze de ogen zorgvuldig geheim gehouden.
Veel bezoek was er nooit geweest.
De sportpagina aan de muur hing er doelloos bij.
Het was de jongen van de wasserij die er haar op wees.
Of ze misschien zo dol op sport was?
Ze wilde een verklaring verzinnen, maar de jongen wees op de stoere voetballer die de helft van de pagina vulde.
Hij knipoogde zoals mannen dat doen als ze over vrouwen praten.
‘O ja, dat is een vriend. Ik bedoel, familie. Verre familie,’ probeerde ze zich te verdedigen.

Onder het dressoir vond ze die avond het schrijntje . In drie stukken.Verschrikt keek ze rond.
Op de zetel lag de poes.
Met iets heel teders in haar anders koude ogen.

paul-klee-cat-and-bird-1

(bij de eerste losse ogen, 5de eeuw voor Chr: “Greek and Roman statues were designed to give a colorful lifelike impression. Marble and wood sculptures were brightly painted, and bronze statues were originally a pale fleshlike brown. Lips and nipples were often inlaid with copper, and teeth with silver. Eyes were usually made separately and set into prepared sockets. This pair, designed for an over-lifesize statue, gives a sense of the potent immediacy that ancient sculpture could convey.”)

 

LOUIS STETTNER ‘Wisdom Cries Out in the Streets’

stettner louis verkeersbord met

Hij heeft veel gezien.
Drieënnegentig geworden, geleefd in de tijdspanne tussen 1922-2016, op straat te vinden vooral in Parijs en New York die hij zijn ‘spirituel mothers’ noemde.
Het dagelijkse leven van dagelijkse mensen als onderwerp voor zijn camera.
Begonnen op zijn dertiende, aangemoedigd door Alfred Steiglitz en Paul Strand vind je nu zijn collecties in het Metropolitan Museum of Art, Museum of Modern Art en in hetVictoria and Albert Museum.
Ondanks de museumtentoonstellingen bleef hij toch lang onbekend bij het grote publiek.

World-Trade-Center_-New-York_-1997

Greatly appreciated by fellow photographers and discerning collectors, the problem as photography critic Kelly Wise aptly states: “rarely is his work shown in breadth.” Which is precisely the purpose of his book Early Joys. Slowly a legend has blossomed about his early photographs (1947 – 1972) that has strongly influenced young photographers. Yet its true scope and depth has been only available to those fortunate enough to visit his print room.

Battery-Park_-New-York_-1979

There is a most stirring and perceptive Introduction by his teacher and lifelong friend, the famous French photographer Brassai (Stettner is the only photographer to be honored): “Stettner has always been fully conscious that the role of the photographer is not to turn away from all reference to reality, but on the contrary to express a profound experience with it.”

penn-girl

Mr. Stettner, a New Yorker, was a product of the ‘Photo League’ and its emphasis on socially conscious, documentary work, exemplified by members and supporters like Weegee, Berenice Abbott and Robert Frank.
“I have never been interested in photographs based solely on aesthetics, divorced from reality,” he wrote in his photo collection “Wisdom Cries Out in the Streets,” published in 1999. “I also doubt very much whether this is possible.”
While living in Paris after World War II, he also found inspiration in a new wave of French photographers, including Robert Doisneau, Brassaï and Henri Cartier-Bresson, whose outlook seemed to dovetail with the league’s. (William Grimes NY Times)

(Hieronder Christmas Eve 1950)

louis-stettner-christmas-eve-1950

He began studying photographs at the print room of the Metropolitan Museum of Art and observing, through the camera’s lens, the streets around him. New York was his subject, the place he described as “a city I love, a city that forgives nothing but accepts everyone — a place of a thousand varied moods and vistas, of countless faces in a moving crowd, each one silently talking to you.” (ibidem)

louis-stettner-american-street-photographerr-07

Stettner’s elaborate shrug is typical of the masters of his form and kind. Photographers tend, vocationally, to understate the intellectual preparation necessary to their work, as other visual artists tend to overstate theirs. The myth of accident – I was there, that’s what I saw, you would have seen the same – remains essential to the form, in part because the element of serendipity really is essential to its beauty: if we try to make photographs too artful, we miss what makes them art. (Adam Gopnik)

20161015stettner-obit-slide-K6XI-superJumbo

Terwijl nu iedereen te beginnen met de lagere school-kinderen minstens één camera op zak heeft, vraag je je af of er van het dagelijkse leven nog foto’s overblijven die niet ontsierd worden door het gezicht van de selfie-fotograaf.
(Voor het tegendeel verwijs ik je graag naar het ‘dagboek’ van Luc Dewaele)
https://lucdewaele.com

20161015stettner-obit-slide-NLP2-superJumbo

Het ogen-blik in elke foto vastgehouden mag zich blijven uitstrekken voor al de ogen die er  later hun blik op richten, en dank zij de kunde van de fotograaf de ruimte herkennen, alsof ze ooit de onze was, en voortaan inderdaad van ons geworden is en zal blijven.

Ons lot aan elkaar verbonden, waar we ook ter wereld verblijven.

20161015stettner-obit-slide-JZU5-superJumbo

(met Franse ondertiteling)

MYSTERIUM MATRIS een apocriefe psalm

boodschap

Nu de dagen korten en de winkellichten vroeger de straten verzachten, duurt het geen weken meer of Kerstmis sluipt in onze oude verlangens binnen.
Onder dat dikke commerciële deken schuilt een verhaal dat mij tot vandaag is blijven ontroeren: de Alwetende stuurt zijn zoon naar de mensen via de meest menselijke weg: de moeder.
Als ik andere goddelijke geneses lees dan kan een bloem of een bliksem bijdragen tot het wonderlijke van de ontologie waarin het goddelijke zich met het menselijke verbindt. In dit oude verhaal is het de meest direkte weg, met inbegrip van wat dit bij de vrouw in kwestie zal teweeg brengen. Zij is geen draagmoeder, als is ze misschien als uitzendkracht begonnen. Zij blijft bij hem tot onder dat slavenkruis waar zij zijn liefste leerling als (pleeg)zoon krijgt toegewezen.
Natuurlijk hou ik van verschillende mythologische verhalen, zeker van de Griekse, maar daar bleven de goden op hun Olympus. Ze trokken zich niets van het menselijk bestaan aan en slechts als het volgens hen de spuigaten uitliep kwamen ze een handje toesteken.

Asamblea-Bodas de Psyche y Eros_1517_RAFFAELLO_Sanzio-VillaFarnesina

Ik hou me dus ver van de theologische consequenties. Ik ben maar een verhalen-verteller. Net zoals ik dat deed bij het radiodrama ‘de schepping volgens Jonas’ zoek ik alleen verhalende elementen die misschien de overbekende inhoud meer vermenselijken.
In het verhaal is er plaats voor verschillende werkelijkheden. Je moet je echter ontdoen van elk vooroordeel. Het is maar een verhaal. Met het nodige respect voor de materie maar ook zonder angst om de cliché’s uit te kleden of een niet voor de hand liggende wending toe te laten.
De logica van het verhaal wijkt voor de suggestie. Oproepen. Niet om iets te doen, maar het voor de geest halen van werkelijkheden die niet onmiddellijk beschikbaar zijn voor de redeneringen van alledag. Zoals je een gestorven geliefde kunt oproepen in de stilte van de nacht. Traagzaam denken, tijd geven aan de opkomende beelden.
Ik hoef geen digitale kijker op te zetten want het woord heeft in zijn mogelijkheden onvoorziene krachten met uitlopers in de muziek.

c6c57-389412184

Daarom wil ik, indien het lukt, enkele kerst-psalmen vertellen. Ik weet het, je kunt met ‘reciteren’ ook dieptebeelden oproepen, maar mijn beelden hoeven niet de herhaling al zal ik ze niet uit de weg gaan.
Het zijn beelden waarin de gewelven van een godsgebouw tot de onze menselijke binnenkamer zijn herleid maar ook van daaruit een eigen diepten kunnen oproepen. Met inbegrip van een glimlach, de mooiste beloning voor een verteld verhaal. al mag in slaap vallen ook voor wie het dromen niet vergeet.
Mysterium Matris, het mysterie van de moeder wil de deur openen.

The_Virgin_with_the_Sleeping_Christ_Child_-_Orazio_Gentileschi_-_orazio gentileschi

MYSTERIUM MATRIS

O moeder van ons, kuddedieren,
seismogram der mensenkaravanen,
bij wie zelfs de God van Abraham
beschutting zocht.

Een zeldzaam woord
schreef hij op portieken,
gaandeweg vervallen
door zijn donderpreken.

Geen ‘mene tekel’ was het,
maar iets op kladpapier
waar Adams naam
bij ‘spraakgebreken’ had gestaan.

Een woord, dun als eierschaal,
een woord
waar engelenzwermen voor weken.

mother-and-child helene schjerfbeck

‘Moeder’,
het spreken kan alleen langs jou,
-God zijn is een hondenbaan-
achter een resem heelallen
was het woord
als hartenkreet bij mij.

Gabriël zei:
‘Het woord was bij God’,
schrijf op, Johan.

Gods goesting kennend
riepen de serafijnen:
‘crêpes suzette’,
‘dierenriemen’,
‘kringgesprek’,
‘ontkiemen’!’

Mooie woorden
uit Gods achtertuin, dat wel,
maar ‘lederwaren’
en ‘kroonjuwelen’
zijn dat ook.

Of ‘rinkelbel’ en
‘luizenkam’.

moeder en kind klimt

‘Moeder’,
sprak hij nu luidop,
sprak
zijn verzwegen vrouwelijk wezen.

En uit de diepten
van zijn rekwisieten
uit zijn eigen keizersnee
kwam een jongen
zachtjes
als een offerlam.

Het sneeuwde kindermeel.

Gods ouderpaar
zond een engel
voor een uitzendkracht.

Zelfs al op weg
zei Gabriël:
‘mens’ zal het woord worden
en wonen onder hen.

Hoofdschuddend.

Als Gods vrouwelijke kant
spreekt
kan men het ergste vrezen.

käthe kollwitz

Voor een wezen met zijn allure
een omweg
die kan tellen.
Voor iemand die een kind
met een vingerknip
uit het niets kon scheppen
een vreemde droom
waarin hij door haar zachte stem gesust,
ontdekt hoe zoet het bij haar
slapen is,
onaangeraakt nog
door het weten
wat hem te wachten staat.

Niets menselijk bleek God vreemd te zijn.
Al zag hij in zijn alwetendheid
niet alleen het geschrokken prille meisje
maar hoorde hij
het Stabat Mater bij haar angstig kijken.

Toch liet hij Gabriël vertrekken.

boodschap2

BILL JACKLIN, licht en beweging

Zoals ikzelf graag de wereld observeerde vanuit het geluid dat ze voortbrengt, geluid waarmee je ook muzikaal aan de slag kunt, zo speelt Bill Jacklin (°1943) met licht en beweging.
Nu de dagen zichtbaar (of zeg ik ‘voelbaar’) korten en het harde zomerlicht zijn strijk-karakter uit de jonge lentedagen terugkrijgt, zo zag ik het werk van Jacklin als een spel met licht dat meer nog dan met een impressionistische statische benadering ook een beweging meedraagt. Licht en beweging zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden.
Schakel ik dat over op het geluid, dan wordt de beweging muziek of alvast een klankcompositie. Jacklin’s werk beweegt.

2016_Embrace-Grand-Central II-2016-48x42

‘As a small child I was taken to Kenwood House on Hampstead Heath and saw the Rembrandt self portrait there. I have a strong memory of him looking directly out at me. Later I became more aware of his interests as an artist but that first impression stuck with me. Not long after that when I was about ten my mother gave me a paint box. I went up to Hampstead Heath and from early morning to late night I painted a complete scene there. I remember the painting well. It was my first serious attempt to capture something from life. When I got back my mother was beside herself as I had been out for twelve hours, it was dark and they had been frantically looking for me.’

31e5593eef4f71b07d666376800ee4ca

Bill Jacklin studied graphics at Walthamstow School of Art, London before working as a graphic designer at Studio Seven in Holborn. Between 1967 and 1975, Jacklin taught at Chelsea School of Art, Hornsey and Royal College of Art and at schools in Kent and Surrey. Initially concerned with abstraction, his work moved to figuration in the mid 1970s, when it became preoccupied with the effects of light and movement.

before the hurricane

The rock star Sting has also long admired the artist and his work: “Bill Jacklin is, like me, an Englishman in New York,” he says. “He sees it with the wonder and objectivity of an outsider. He can appreciate its miracles, and can transfer them to canvas better than anyone I know.” Sting is responsible for one of Jacklin’s once-infrequent excursions from the city and nurtured a memorable series of paintings. Jacklin accompanied the singer to Philadelphia on the first leg of an American tour, with the intention of painting him. The portrait did not materialise, but the series of pictures that did, Audience I-III, are among Jacklin’s finest. As in so much of his work (such as the bathers at Coney Island and the commuters on the concourse of Grand Central Station), the artist thrills to the sheer movement of the crowd. “I enjoy being anonymous,” he declares, and, though he appears to be as much a participator on the streets as an entranced recorder of its anarchy, he becomes, he says, “invisible”.

after the dance

No one has painted the urban sprawl of modern New York quite like him. You have to go back to Edward Hopper to find a similar sensibility, and perhaps, as John Kobal has suggested, to the work of Alfred Stieglitz, too. And there is something photographic – even cinematic – about the broad sweep of Jacklin’s vision. He pulls and pushes the viewer in – and out – of focus like a panning movie camera. Certainly, photographic imagery is as important to him as raw material. He gets different truths from different media; he has drawn straight from the television screen.
(Robin Muir Independent 1997)

Towards the Light Times Square, 1998 (oil on canvas)

“Throughout my career I have had two main preoccupations: studying the changing nature of light and an interest in geometry. From 1968 until 1974 I attempted to channel these concerns into non-representational work, developing systems of painting that paralleled structures I had observed in nature…It was not until 1975 that I became directly involved with describing the effects of light representationally, beginning a series of watercolours of objects on tables using the subject matter as a vehicle to create light and pattern.”

“I now find myself continuing this duality of purpose ­ wishing to convey as simply as possible my observation of something as it is, and the need to experiment with paint. The question is how to find a link between an interest in systems of painting and what I am looking at. Lately the paintings have become more complicated, now including people and places relating to specific situations I have experienced, and in this sense I paint what I know.”

img629

One might almost say that Jacklin and Monet have reached the same point, but approach it from opposite directions: Pursuing his interest in the precise nature of appearances, Monet discovered that in fact they varied from moment to moment — that a simple motif would offer an infinity of variations in the course of a single day. This in turn led him to what we now recognise as a kind of abstraction. Trying to break away from the abstract, trying to particularise his experience, Jacklin tackles a motif which is equally basic, and which in fact still has a very simple geometrical structure. The more one studies these garden paintngs, the more the massive geometric forms thrust forward, and shoulder through the richness of the paint.

(Edward Lucie Smith)

http://www.bjacklin.com/index.html

9f947ddb1642924b3bf458db4db3d49b6826ec9c

DE MAN VAN 30 MILJOEN, een kortverhaal

loterieblindd

Hij glimlachte. Gelaten. Een gelaten glimlachje zoals hij glimlachte als hij op het toilet zat. Door iedereen gerust gelaten en ontdaan van dagelijkse ballast.
Zo glimlachte hij toen hij de cijfers zag. Ze stonden er, alle vijf, in oplopende volgorde. Gevolgd door twee sterren gevuld met een getal.
Hij bekeek nog eens elk cijfertje apart. Om zeker te zijn. Daarna knikte hij.
‘Ik heb dertig miljoen gewonnen,’ zei hij tegen zichzelf.

Hij waste zijn handen. Voelde geen aandrang om met een luide kreet zijn vrouw wakker te maken noch de tweedehands meubeltjes aan diggelen te gooien. Een neiging de buurt op champagne en gerookte zalm te trakteren kwam niet bij hem opzetten.
Hij stapte op zijn gammele fiets en liet het huurhuisje voor wat het was.
Floot deze gelukkige man niet eens een opgewekt deuntje of zong hij luidop een fragment uit Verdi’s slavenkoor? Neen, de man hield zijn lippen stijf op elkaar geklemd en vloekte op de schoolkinderen die het verkeer hinderden.
Wel wiegde hij zachtjes met zijn hoofd als hij voorbij het park kwam, knikte hij herhaaldelijk als hij het station binnenliep en zijn stem trilde even toen hij zich liet doorverbinden met de bedrijfsdirectie.
‘Ja?’ zei de directeur-generaal. ‘Ja?’.
‘Met het secretariaat van de koning,’ zei de man.
‘Oh..’ hoorde hij de directeur-generaal schrikken.
‘Zijne majesteit vraagt zich af waarom u de hele dag zo zuur kijkt?’
‘Pardon?’
‘Inderdaad, tijd om u te verontschuldigen. Een glimlachje kost niks, Jozef.’
‘Maar enfin…’
‘Kusje van de koningin, en denk eraan, eerste plicht een blij gezicht!’
De man klapte zijn goedkoop gsm’tje dicht, bedacht zich, liet zich toen met de personeelsdienst verbinden en geen twee minuten later had verzekeringsmaatschappij Secur een bediende minder uit te betalen. ‘Plotseling naar het buitenland vertrokken wegens dringende familiale omstandigheden’.
De trein naar de hoofdstad arriveerde stipt.

saisissez-la-fortune_grande

In Brussel handelde hij de noodzakelijke geplogenheden af op de zetel van de Nationale Loterij en na een gezellig etentje wandelde hij door het park waar hij zijn dagelijkse boterhammen aan de eendjes voerde. Iets voor half zeven was hij weer thuis.
‘Er is tomantensoep en worst met rode kool!’ riep zijn vrouw vanuit het keukentje.
‘Haha, ‘ antwoordde hij. Niet opgewekt, niet spottend, eerder gelaten, zoals men de loop der dingen aanvaardt, het wisselen der seizoenen, het doodsbericht van een verre groottante.

Elke morgen verliet de man vrouw en huisje, spoorde hij naar Brussel en maakte hij een wandelingetje door het park. Het etentje reserveerde hij voor bijzondere dagen. Hij ontdekte een café met een prachtige biljarttafel, speelde er zijn partijtjes, at er zijn boterhammen en was ’s avonds op tijd thuis voor het avondmaal.
De bank zorgde voor een maandelijkse overschrijving, vakantiegeld en andere extraatjes inbegrepen.
’Vast werk, zegde zijn vrouw, en een zuinige echtgenote, wat willen we nog meer?’
‘Niets,’ antwoordde de man. ‘Helemaal niets.’
En hij meende het nog ook.

lotty_1024x1024

Elke dag verliet hij huis en vrouw om in een Brussels café zijn partijtjes biljart te spelen en in een Brussels park de eendjes te voeren, en elke dag was de man om half zeven thuis, dertig jaar lang.
Hij voelde zich gelukkig en zag met een bang hart zijn pensioen-leeftijd naderen.
Zelfs de rente van zijn dertig mijoen had hij niet eens opgeleefd.
‘Ze laten jou wel heel lang werken,’ zei zijn vrouw toen hij bijna vijfenzestig werd. ‘Je bent zeker onmisbaar?’
Hij knikte.
Toen enkele weken later zijn café in de binnenstad werd gesloten omdat ze voor een reusachtige building plaats moest ruimen en toen ook het park met eendjesvijver verdween omdat de administratie van Europa op die plek zo nodig burelen en vergaderzalen wilde bouwen, besloot hij zichzelf op pensioen te laten gaan.

Ln_17

Hij kocht een vrij goedkope horloge met veel bling-bling, liet in een tinnen schotel zijn naam en een wens graveren (-met dank voor uw inzet-) en kondigde die avond het einde van zijn administratieve loopbaan aan.
‘Voilà, ik moet niet meer gaan werken.’
Zij keurde zijn horloge en las ontroerd de tekst op de schotel.
‘Allemaal echt, hoor,’ zei ze. ‘Echt tin en echt goud, en ook wat erop geschreven staat. Ik ken iets van die dingen.’
Hij zegde niets. Hij dacht aan zijn dagelijks partijtje biljart, de glazen trappist en de eendjesvijver.’
‘Maar ik heb ook een verrassing,’ riep zijn vrouw. ‘Wie is er al die jaren zuinig geweest, wie heeft er beetje bij beetje een flinke som gespaard?’
Hij antwoordde niet.
‘Ik! Ik heb bijna honderdduizend euro gespaard! ‘
‘Neen,’ zei de man gelaten.
‘Jaja! Daar kijk je van op, hé? En dit hier zijn twee vliegtuigticketten voor Benidorm. Kunnen we lekker overwinteren. Ik heb onze centen belegd in een sjieke flat voor oudere mensen. Wonen we gezellig samen met leeftijdsgenoten. Nog een beetje bijsparen en dan wordt die flat helemaal van ons. Ben je niet blij?’
‘Jaja,’ zei de man. ‘Heel blij.’
‘Ga je vlug omkleden want we vertrekken nog deze avond laat.We gaan alvast de buurt verkennen.’
‘Dat zal ik doen, liefste. Maar… -hij keek zijn vrouw lang aan- eerst moet ik nog een pakje sigaretten gaan halen in de winkel om de hoek.’
Bijna aan het winkeltje besefte hij dat hij niet eens rookte.

900_1912 Poster for Lottery of National Unity

Ook als kind

trein august macke

Ook als kind al
was zijn liefde voor de avond
een woorden-vreemd gevoel,
een brug
tussen het niet-weten van de nacht
en het besef
dat het dagelijks gebeuren
achter zijn schouder
in het verleden was weggegleden.

Daartussen
zwom hij
en wie weet
vond hij een meander
waarin de hitte van de dag
en de nachtkoelte
hem als zeemeer-jongen
herkenden.

Nooit thuis op het land
en in het water
een vreemde.

1024px-August_Macke_041

schilderijen van August Macke (1887-1913)

REMBRANDT: Innigheid met enkele pennentrekken

kind leert lopen rembrandt bw

Deze kleine tekening van Rembrandt (c. 1656) Een kind wordt het lopen aangeleerd, past heel mooi bij een eerste schooldag.
Schilder David Hockney besprak het in The Guardian van enkele dagen geleden:

‘The child is being held by her mother and older sister. The mother grips the child firmly, the sister more hesitantly, and Rembrandt observes her looking at the child’s face to see how anxious she is. The lines of her shoulders beautifully indicate this; Rembrandt even turned his pen round and scratched through the ink to emphasise it. It makes me see the child’s face, a hint of worry in it, indicated only by one or two faint marks. One then begins to look at ink, not mothers and sisters, and marks made by a hand, speedily.

The trace of Rembrandt’s hand is still alive. Your eye can go back and forth between brown ink: sister; fast mark: mother. How rewarding this is, to move from the physical surface of the paper to its disappearance when you read the “subject”, and then back again. How many marvellous layers does this drawing have?

een kind leer lopen fr1

The mother has a double profile, Picassoesque. (of gewoon de schaduw?) Was it an accident with the pen that he then used as a master would? Both profiles are fascinating about her character. Her skirt is a bit ragged, without any real detail; one seems to know this, and then marvels at how these few lines suggest it. Then, there’s a passing milkmaid, perhaps glancing at a very common scene, and we know the milk pail is full. You can sense the weight. Rembrandt perfectly and economically indicates this with – what? Six marks, the ones indicating her outstretched arm. Very few people could get near this. It is a perfect drawing.’

1923063985

Kijk naar een andere tekening van de meester waarop een vrouw een kindje vasthoudt terwijl de hond geïntresseerd toekijkt: de armen van de vrouw als een perfecte cirkel waarin de baby teder wordt vastgehouden. Kijk naar de blikrichtingen: vrouw en hond naar kind, kind naar de verte. Tegelijkertijd voel je de emoties, de tederheid van de vrouw, de onzekerheid van het kind, de gehoorzaamheid van de grote hond.

Rembrandt_vrouwmetkindoptrap

Je kunt er ook nog een beweging bijdoen zoals op deze mooie prent: Vrouw met baby van de trap komend. Met haar linker arm ondersteunt ze haar kostbaar vrachtje terwijl haar rechter het joch op de rug vasthoudt. Het kind zelf dat de beweging en de onzekerheid van het trappendalen voelt, drukt zich tegen haar en omklemt haar met beide armpjes waarvan slechts één zichtbaar. Beweging en reactie op beweging samengevat in deze prachtige prent.
Tenslotte, hieronder een heel andere beweging van het kind, een beweging die op de eerste schooldag ook wel eens is opgevoerd.
Niet ieder joch is dadelijk bereid tot ‘leren’ of ‘gemeenschapszin’.

6622c96f75e87786aff350db3b669887