Schetsen voor een uiteindelijk doek vertellen de direkte bedoeling van de schilder, het zoeken naar verfijning komt later.
Hier is het bijna omgekeerd: de schetst van de zittende man (de heilige Hieronimus) uit haar doek ‘Tempo – Passado e Presente’ (Tijd – Verleden en Heden) is heel secuur uitgetekend, kijk maar naar de handen, een lichaamsdeel dat waarschijnlijk het moeilijkst te tekenen is.

De prent komt uit een serie voor de National Gallery in London ‘Departures’, afscheid.
Afscheid van de kindertijd, maar waardoor een intensiteit aan herinneringen loskomt, verweven met klassieke citaten en ervaringen uit het dagelijkse leven.

De levensfasen van de mens, van de baby tot de oude man, de drang naar avontuur, of heimwee naar het voorbije avontuur, ook al was het misschien alleen maar in de droom aanwezig, je vindt ze terug in de verwijzingen naar reizen, tot het uitlooppunt in de verre deur met uitzicht op de vlakte, de zee.

En er is uiteraard de niet aflatende religie zoals blijkt uit de twee mooie prenten die ik uit de cyclus ‘De Maagd Maria heb gehaald’.
Boven zie je ‘De Boodschap’, en onder ‘De Geboorte’.

Op het eerste gezicht zou je denken dat Paula Rego de bekende afbeeldingen uit de religieuze iconografie met opzet vervormt, ze uit het zwerk naar beneden haalt, maar in feite bevrijdt ze juist deze gekende uitbeeldingen.

De boodschap van de engel wordt getekend, of is ze de droom van de slapende man (God de Vader) of een verzinsel waarmee het wrede van een vader die zijn zoon de slavendood instuurt, meer dan het goddelijke uit de verf komt?

Je kunt nog meer vensters openduwen, aansluiten bij de oude Abraham die toch nog een kind krijgt, net zoals op de prent van de geboorte het pijnlijke van de bevalling de bovenhand haalt op de vreugde bij een geboorte van een Verlosser.

Van de mogelijkheid een slapende Schepper of een vermannelijkte Maagd (denk aan de priesterfiguur van gisteren) te laten meespelen in het gebeuren wordt het mysterieuze van dit heilsgebeuren niet alleen erg menselijk, maar krijgt het uitwegen naar de onderbewuste lagen van onze geest, lagen van waaruit deze godenverhalen zijn voortgekomen.

Een landschap van de droom, het uit elkaar laten vallen van de cliché’s maar met de steeds weer tedere ondertoon voor de menselijke spelers.

De vuile voet van de vermannelijkte engel doet niets af aan het sacrale.
Hij is een intieme hulp, hij biedt plaats aan de lijdende Maria.
En ook hij begrijpt er niets van.

De wereld slaapt, heeft geen aandacht voor dat mysterieuze gebeuren.
De tekeningen liggen op de grond.
Er is misschien geen boodschapper.
Er is een vrouw die met veel aandacht de slapende man schildert.
Was hij de schilder, of de overleden man van de kunstenares (+1988).
Droomt hij in zijn slaap dat er een Verlosser zal komen?

Een mooi idee: ontleed de schoonheid niet, maar bevraag haar, ontdek haar talrijke wegen.
Sta op en wandel, om bij dat heilige boek te blijven.
En vooral: kijk.

---