De gouden hangende figuur zonder hoofd en deze hangende spiraal in het Guggenheim museum zijn beiden van de hand van de 96-jarige Louise Bourgeois wiens werk eerder in Parijs en Londen en nu dus in New York te zien is.

Hier te lande heb je alvast werk van haar gezien, denk aan de reusachtige spin (maman) in de omgeving van De Panne bij de kust-kunstevenementen van de voorbije jaren.

Over haar werk zegt ze zelf:

‘De relatie van een persoon met zijn omgeving is die van een voortdurende zorg. Ze kan terloops of nauwer zijn; eenvoudig of betrokken; subtiel of bot. Ze kan pijnlijk of aangenaam zijn. Dit is de voedingsbodem waarop al mijn werk groeit. De problemen van de verwezenlijking (technische en zelfs formele en esthetische) zijn van secundair belang; ze volgen pas later en kunnen opgelost worden.’

Maar, is er nog een omgeving?
Of lijken we op de hangende spiraal hiernaast (2004) waarover ze zelf zegt:

‘She says they make her think of control and freedom, and of strangling someone. ‘ (New York Times,27/06)

De tegenstellingen tussen controle, vrijheid en…strangling someone.
En of ze het nu heeft over de lang vervlogen maitresse van haar vader of niet, de kracht waarmee ze op haar 96ste nog elke dag werkt duidt aan dat ook onaffe en boze dingen een blijvende bron van betovering en inspiratie kunnen zijn.

‘From that history we know of her childhood in France, and how she learned to draw and sew while restoring antique tapestries in her family’s business. We’ve learned of the psychic damage inflicted by her father’s marital infidelities (the person she wants to strangle is his mistress); of her marriage to the American art historian Robert Goldwater; of motherhood (they had three sons); of making her way as an artist in an all-male game; and of her struggles with depression, anger, insomnia, agoraphobia, guilt and other lacerating but paradoxically stimulating disabilities.’

Ik denk inderdaad dat ‘het leven zoals het is’ waarschijnlijk de direkte bron is van haar beelden.

Het koppel spinnen (2003) uit de retrospectieve wekt niet dadelijk vertedering, maar de archetypes van onze angsten omtrent spinnen en meerpotigen hebben zeker te doen met de diepe overweldigingsangst, overal webben waar te nemen, of gifangels te voelen die we vaak zelf hebben verzonnen om onze tekorten te maskeren en de schuld op het monsterlijke af te schuiven.

‘She has said that she works in response to emotions: fury at the past and fear of the present among them. But on the evidence of the survey, she is equally impelled by formal options — what she can do with her hands. That includes drawing, etching, molding, carving in stone, casting in metal, constructing with wood, sewing, embroidering, and turning antique shop and Dumpster salvage into walk-in assemblages.’

Nu zijn we terug bij ‘de omgeving.’
Vorm geven aan die emoties door ze verwerken met en in materialen, de binnenwereld zichtbaar te maken in haar creaties.

Dat dadelijke contact met haar leven zal vreemd overkomen bij de passiviteit waarin wij vooral ‘kijkende’ wezens zijn geworden, de uren televisie per week vormen een aardig getal.

In het onderwijs zijn we dan vooral weer lezende en schrijvende en luisterende reproducenten, er is bijna geen plaats voor handenarbeid, werken met kleur en vorm.
Door deze activiteiten voor te behouden aan het ‘artistieke’ zet je ze al buitenspel, je klasseert ze bij de weke delen, de niet aangepasten, de depressieven, enz.

Alsof we daar niet allemaal zouden bij horen.

---