Al is Gides uitroep dat hij families haatte vaak bekender dan zijn leven en werk, zijn leven lang is hij op zoek geweest om zelf een familie rondom zich te verzamelen, familie die niet op bloedbanden (vreselijk woord) berustte, maar zich eerder naar geestelijke verwantschap vormde.

Hier komen de twee boeken die ik als leidraad gebruik samen, ja ze verwijzen zelfs in elkaar.
En laat me het citaat van La Petite Dame gebruiken waarmee het hoofdstuk in de Roman Secret opent:

‘Les complications de notre cas, le côte douteux, comme suspendu, de nos rapports, la beauté de notre sincérité, nos vérités, sont differentes.’

Schaart de familie zich als één man of vrouw vaak achter dezelfde waarheid, hier worden ‘les liens, les rapports’ juist als waardevol onderschreven door hun verschillen.

Tot nu toe noemde we vaak namen, enkel om de persoon in zijn functie van het moment aan te duiden.

‘Ces noms, jusqu’ alors, désignent des sources d’ informations, ou des comparses restés dans les coulisses de l’ action.’

Tijd dus om even achter die ‘coulisses’ te gaan kijken. Een tijdverdrijf waar we gek op zijn als ik de talrijke krantenartikels zie die proberen achter de intieme sferen te ‘gluren’, en als die sferen er niet zijn, ze dan maar te maken.

Zo citeert Monique Nemer in haar hoofdstuk ‘Femmes, je vous aime’ een brief van Madeleine Gide uit april 1902 waarin ze nieuwsjes uit Cuverville aan Ghéon beschrijft.
Ze besluit de brief met “Bonnes amitiés de vos- André Gide’, zij dus en haar man .
Maar in april 1922 informeert Martin du Gard zijn vrouw Hélène over zijn dagelijkse Parijse bezigheden:

‘Ce matin déjeune chez Jouvet, j’ ai un thé avec les Genoz et je vais avec “les” Gide à Pittoëf’

En dan zijn de Gide niet André en Madeleine maar Marc Allégret, Maria Van Rysselberghe (la Petite Dame) en Aline Mayrisch die ‘La Mouette’ zullen gaan bekijken.
De haakjes die “les” vergezellen zijn trouwens niet van mij maar van Martin du Gard.

Maar wie en vooral wat zijn dan ‘les Gide’? vraagt Nemer zich af.

‘Un clan? Une communauté? Ou une famille?
Un peu tout cela à la fois, avec des dominantes qui évolueront, au cours des années, sélon un itinéraire où l’accident, l’imprévu, aurond autant de place que le mûrement déliberé.’ (p209)

Met andere woorden, het antwoord op die vragen hangt vooral af van de omstandigheden waarin me ze stelt.

Laten we even orde op zaken stellen en terugkeren naar Billard die naam en toenaam geeft:

We zijn in 1918: Gide (bijgenaamd Bipède of Bypeed) en Maria Van Rysselberghe (la Petite Dame), haar dochtertje Elisabeth (Beth in de wandeling), Aline Mayrisch (afgekort tot Loup).

Door de verhouding met Marc komt er ook een andere verhouding van Gide tegenover Elisabeth, en het einde van de oorlog opent nieuwe fronten (?) voor de hernieuwde relatie met ‘les Mayrisch’ in Luxembourg.
De relatie met Dorothy Bussy zal dan weer vlug uitdoven. (elle habite en France)

Waren de jongens in Gides leven zeer belangrijk, vaak als vrienden of zelfs als vijanden, als seksuele partners, ‘…les femmes y sont assez présentes pour dégonfler le procès en machisme qui lui est parfois intenté.
Outre la part décisive prise par sa mère et sa femme dans sa vie affective, et la longue configuration de sa sensibilité, bien des femmes eurent avec lui une rélation d’une grande densité.’

En dan vooral de vier vrouwen die we hier reeds aanhaalden en die via hun Journal, correspondenties, hun boeken, hun levens bekend maken, met uitzondering van Elisabeth want daarvan blijven de archieven onbereikbaar.
‘Dommage: elle avait vocation à tenir le premier rôle’, zegt Billard.

Deze markante persoonlijkheden zullen we de volgende dagen proberen te volgen in hun ‘samenleven’ met André Gide.

‘Familles, je vous hais!’ roept hij uit in zijn Nourritures terrestres’ en Billard:

‘Comment ne pas aimer la famille que l’ on s’est choisie?’

---

(de beeldjes hierboven zijn van Fredie Kok, kijk maar even bij: http://www.fkskeramiek.nl)

---

‘