Een geheim ontsluieren laat ik verder aan de lezer van The Turn of The Screw over, ik verlaat dus even de talrijke en vergaande duidingen van Ernst Braches in ‘Engel en Afgrond’ en vind hem terug in zijn boeiend hoofdstuk over de voorgeschiedenis van de Turn.

Wil je een literair werk lezen vanuit de tijd waarin het ontstond dan kan die voorgeschiedenis alleen maar een verdieping van een visie meebrengen, want de cadrage verandert totaal als je naar de mogelijke wortels van een verhaal speurt.

Ook de tijd is een personage, en daarom neem ik je mee naar het jaar 1884, het jaar waarin James’ ‘The author of Beltraffio’ verschijnt in The English Illustrated Magazine.

Het verhaal gaat over de worsteling van Mark Ambient (ambient: omringend, omringende cirkel) en zijn vrouw over het bezit- lijfelijk en geestelijk- van hun gracieuze zoontje Dolcino.

De vrouw wil het joch behoeden tegen de verderfelijk invloeden van haar schijvende man die met het verhaal Beltraffio (=naam van een van Leonardo da Vinci’s leerlingen) faam en naam had gemaakt.
Ze roept geen medische hulp in als het kind ziek wordt, ze laat het liever sterven dan dat ze het nog langer bloot stelt aan de invloed van zijn vader, op wie overigens niets valt aan te merken.

De kiemcel waaruit dit verhaal groeide kreeg James kort voor 26 maart 1884 in de vorm van een inlichting van Edmund Gosse over de auteur John Addington Symonds, man waarove we het al uitvoerig hebben gehad in onze vorige bijdrages.

Gosse vertelde James over J.A.S.’ (zo werd hij vaak afgekort door vrienden) extreme en hysterische esthetisme, over zijn ballingschap in Davos wegens zijn longen, over de dodelijke ziekte van zijn dochter en bovenal over de volstrekte antipathie van Symonds’ vrouw ten opzichte van zijn werk.
Ze keurde de toon ervan af, ze vond zijn boeken immoreel, hyperesthetisch.

Dat intieme drama dat wel vaker in James werk zal verschijnen was de tegenstelling tussen de koude, calvenistische en starre moraliste en haar echtgenoot, doordrenkt tot in het morbide toe met de geest van Italië.

Tussen hen beiden plaatst James het kind.
De vader wil het tot kunstenaar opvoeden, de moeder wil het kind de kerk binnenvoeren.

In Leon Edel’s mooie bio van Henry James citeren we de biograaf:

‘Mrs Ambient is the baleful female of many of James’ tales, capable of doing away with husband or child, wheter we meet her in het insouciant cruelty and selfishness in The Pupil, in het calculated perversity in The Other House, or in her courageous anxiety and madness in The Turn of The Screw.
In these tales the bright piping voice of innocence is extinguished and the male is deprived of issue by a castrating female…’

Tot op dat bewuste ogenblik van het gesprek tussen Gosse en James was er geen contact geweest tussen John Addington Symonds (JAS) en James.

Wel had James JAS tijdens een lunch ontmoet en hij had hem een publicatie toegezonden op grond van een gedeelde sympathie voor Venetië, en natuurlijk had hij daarop een antwoord ontvangen, maar er kwam geen correspondentie uit voort.

Met zijn verhaal The author of Beltraffio zal dat contact zeker niet ontstaan zijn want aanvang 1885 schreef James -behoedzaam als altijd- dat de geschiedenis door ‘tout le monde’ werd beschouwd als een sprekend en schandalig portret van JAS en zijn vrouw.

Wel droeg het verhaal ertoe bij dat James’ belangstelling voor Symonds weer toenam, hij had zichzelf met het verhaal een sleutel verschaft tot een aspect van Symonds leven, aspect dat hem tot dusverre niet door Gosse was onthuld: zijn homoseksuele geaardheid.

Gosse dacht dat James met zijn verhaal dat ‘aspect’ had ontdekt en na lezing ervan feliciteerde hij James met zijn scherpzinnige ontdekking.
Deze zei dat hij van de prins geen kwaad wist en dat hij graag van Gosse zou horen wat er dan wel met JAS aan de hand was.
Het lijdt geen twijfel, zegt Braches verder, dat hij van Gosse daarop een afdoend antwoord heeft gekregen.
James heeft vanaf dat moment Symonds leven met aandacht gevolgd.

We zetten stapje verder in de tijd.

5 juni 1885: geboortedatum van Cyril Wilde, zoon van Oscar Wilde.

20 juni 1890: Wilde’s The picture of Dirian Gray verschijnt in Lippincott’s Monthly Magazine.

In Scott’s Observer van 5 juli 1890 heet het:

Mr. Wilde has brains, and art, and style; but if he can write for none but outlawed nobleman and perverted telegraph-boys, the sooner he takes for tailoring (or some other decent trade) the better for his own reputation and the public morals.”

Wordt dus vervolgd!

---