Melancholie, een poging om een dak boven het geestelijk hoofd te krijgen.
Met dank aan de heer Montaigne.

Er is de kamer van het verlies, het batig saldo van het leven.
Leven is met verlies leren leven, of voor de positieven dit onomstotelijk verlies omzetten in creativiteit, pogingen ondernemen om de rouw niet alleen op zichzelf te betrekken, maar te dynamiseren.

Men geeft zijn eigen kwetsbaarheid toe, en niet alleen de kwetsbaarheid maar ook de opgelopen wondes, of de wondes die men anderen heeft toegebracht (of zou toegebracht hebben) al naargelang het standpunt van de verwonder en de gewonde. (een betere term dan de medisch-juridische dader-slachtoffer waarin het zelfmedelijden hoogtij kan vieren)

De tweede kamer: de zelfanalyse.
Zowel de gewonde als de verwonder hebben duidelijke motieven voor de rol van agressor of aangevallene.
De belangrijkste stap zou nu zijn: onderzoeken of de voor de hand liggende motieven houdbaar zijn.

Heb ik als verwonder gehandeld in de zgn. staat van wettige zelfverdediging, in een moment van vernauwd bewustzijn, in een opwelling, in een poging mezelf te handhaven, enz.
De analyse zal zich richten op zichzelf maar vanuit degene(n) die jou als verwonder ervaren hebben of dachten te ervaren.

Vanuit hun leefwereld, vanuit hun zelfbehoud,n vanuit hun levensbeeld tracht je te begrijpen waarom je door hem, haar of hen als verwonder wordt ervaren.
Is dat eigen aan een maatschappelijk beeld, een wraakgevoel, een werkelijk overschrijden van de persoonlijke grens, het toeëigenen van andermans bezit, enz.

En daarmee zijn we bij het onderzoek dat we moeten doen als gewonde: ervaar ik mijn verwondingen als werkelijke traumata, of zijn ze geïnspireerd door wraakmotieven, opgedrongen door anderen, een poging om aandacht te trekken, enz.

De tweede kamer is een helse kamer, want hier zal je ervaren dat je zelden alleen verwonder of gewonde bent maar dat je net zoals je tegenstander van beiden kenmerken draagt.
Voel je jezelf gewond dan zal je verdediging vaak de andere verwonden en weer voor een reactie zorgen.

De kamer van de zelfanalyse vraagt tijd, onderzoek en vergaande eerlijkheid.
Ook het beschamende, het gecamoufleerde, het eigen gelijk, zal moeten wijken voor de som van een nieuw zelfbeeld waarin de naaktheid te verkiezen is boven pauwenveren of gekruisigde onnozelheid.

De derde kamer is de kamer van het overleg.
Stel dat beide partijen elkaar kunnen ontmoeten, lijfelijk, schriftelijk, of hoe dan ook (hierin zal een zekere geleidelijkheid van toepassing zijn) dan moet men de beide analyses proberen samen te leggen.
De kunst van het verwoorden van zijn eigen situatie zal men moeten paren aan de kunst van het luisteren naar de andere, en desgevallend zou een bekwame mediator van dienst kunnen zijn.

Ik maak me geen illusies.
De andere blijft terra incognita, vreemde wereld, maar zowel het verwoorden als het luisteren zullen het mededogen wakker maken in ons allen.
Het mededogen dat mensen op zoek zijn naar geluk, en dat deze gemeenschappelijke noemer ons eerder verbindt dan scheidt.
Dat zijn voorlopig mijn drie kamers van de melancholie, want elke verlies zal blijven pijn doen, zelfs nog pijnlijker gaan lijken bij een eerlijke analyse.
Maar het is zoals de zweer waaruit na een insnede de etter wordt verwijderd: de pijn waarborgt de genezing.

Dat laatste beeld lijkt me veel te optimistisch, maar als het begrip troost mag dienen dan zou dat al een goede stap zijn in de richting van zelfonderzoek, luisterbereidheid en het streven naar oplossingen voor elkanders pijn.

Nu telt vaak alleen de wraak, de verwoesting van de andere.
Verwoesting zal ons nooit bevrijden, integendeel we zullen in onze pijnen blijven zwelgen of ze afsnijden van de werkelijkheid zodat ze wel kunnen etteren maar nooit een stap naar heling kan gezet worden.

De filmaffiche is een aankondiging van een Finse documentaire waarin Tjetjenië en het lijden van zijn bewoners en zogenaamde agressors een rol speelt.
Toch bevat ze in haar schoonheid op zichzelf de kern van mijn betoog.

Vanuit Florence reis ik nu verder naar de meest melancholische stad van Europa, Wenen.