Ook al reisde hij door heel Europa, Engeland, Italië, en was hij zelfs in het bekende jaar 1648 in Munster en later in Spanje, de politieke hot places to be, Gerard ter Borch was en bleef een Nederlander, geboren in Zwolle in 1617.

En de dromen van een zeventiende eeuwer verschilden in niets met onze dromen al lijkt de afstand bijna onoverbrugbaar en zijn de mensen en ruimtes die hij verbeeldt van ons gescheiden door de wereld waarin zij verblijven, de atmosfeer die ze bij ons oproepen.

We zijn in een confortabel bourgeois interieur.
Een rijk gedecoreerd tapijt hangt in de diepte van de ruimte en de tafel is bedekt met een luxueus Oosters tapijtje, want de schilders van het Noorden hielden van hun geometrische vormen en specifieke kleuren.
De twee jonge meisjes geven een concertje.
De linkse juf speelt op een teorbe luit terwijl haar gezellin de maat slaat terwijl ze de partituur volgt, en waarschijnlijk maakt ze zich klaar om te zingen.
Een jonge dienaar, of is het een guitig broertje, brengt een glas bier aan op een dienblad.

Het is een geraffineerd werkje, pure poëzie van de stilte.
De ruimte is sober gehouden om de personages tot hun recht te laten komen.
De scène is in een grijs en bruin palet geschilderd met als een scherpe tegentoon de lichte jurk van de zangeres, onderlijnd door het vermiljoen rood van de stoel.
Kijk naar de harmonie tussen de wittten en grijzen van de jurk die met het bleke geel van de corsage spelen.
Een commentator schreef:
“La subtilité de la gamma chromatique est comme un écho pictural à la musique des demoiselles.”

Deze prent doet dadelijk denken aan zijn “Muziekles”, of “Leesles” (Louvre).
Je voelt verwantschappen met de stilte van Vermeer.
Deze genre stukken van intimistische interieurs vaak geconnoteerd met een galante inhoud, waren erg geliefd bij de Hollandse burgerij.
En de Fransen van de XVIIIe eeuw verzamelden ze, gek op de galante poëzie.

Dat heimwee naar een leven in stilte en poëzie zal zich in allerlei vormen en expressies blijven vertalen.
En je hebt natuurlijk heimwee naar situaties en atmosferen waarin je zelf niet leeft.
Elk heimwee is dus een wens voor de toekomst.
In diezelfde eeuw immers vaarden Hollandse schepen de wereld rond en brachten ze de Bataafse republiek tot nooit geziene rijkdom.
In 1624 wordt de West Indische Compagnie gesticht, in 1628 maakt Piet Heyn de zilveren vloot buit, de VOC (de Verenigde Oost Indische Compagnie) verovert in 1641 Malakka.

Heimwee naar het stille interieur, het gezinsleven, de schoonheid van muziek, het vertragen van de tijd is erg in.
Hoor je dus nu dezelfde klanken zoals “onthaasten”, “vervaging van de waarden”, “stilte-plekken”, en ga zo maar door, dan mag je er zeker van zijn dat we in een drukke, rijke tijd leven .
Heimwee naar de stilte is een mooi begin om deze uiterlijke rijkdom in veel innerlijkheid om te zetten, zou je op de kansel kunnen horen.
(of zou zo’n zin eerder de angst voor het genieten kunnen uitdrukken?)
Kom mee binnen in dit interieur uit de XVIIde eeuw, ga zitten en luister naar de muziek.
Een glaasje drank is onderweg.

---